مذهب شافعی

[ویکی فقه] مذهب شافعی، منتسب است به ابوعبدالله محمّد بن ادریس بن عباس بن عثمان بن شافع ، معروف به شافعی. وی در سال ۱۵۰ هجری در «غزه» متولّد شد و در سال ۲۰۴ هجری در مصر وفات یافت.
از سویی شاگرد زعیم مدرسه حدیث، مالک بن انس و از سوی دیگر شاگرد ابراهیم بن محمد بن یحیی مدینی شاگرد امام صادق(علیه السلام) بود. او همچنین از محمد بن حسن شیبانی شاگرد ابوحنیفه نیز بهره ها برد. بیشترین روایات شافعی از ابراهیم بن محمد، شاگرد امام صادق است. مذهب شافعی حدّ فاصل میان مذهب حنفی و مالکی است.
شاگردان شافعی
نوشته اند: از مشهورترین شاگردان وی، یوسف بن یحیی (م۲۳۱); احمد بن حنبل (م۲۴۱); اسماعیل بن یحیی (م ۲۶۴) و ربیع بن سلیمان بن عبدالجبار(م۲۷۰) بودند. مذهب شافعی به دست شاگردانش در بسیاری از بلاد اسلامی گسترش یافت و در مصر و عراق و خراسان و ماوراء النهر نفوذ کرد و رقیب نزدیک مذهب حنفی به شمار می رفت و امروزه در مصر، اردن، سوریه، لبنان، عراق، هند و اندونزی مذهب شافعی پیروان فراوانی دارد.
مصادر فقهی شافعی
شافعی در فتوا دادن، از کتاب، سنت، اجماع و قیاس بهره می گرفت; البتّه وی خبر واحد را از فرد موثق ـ هر چند آن خبر مشهور نباشد (بر خلاف نظر ابوحنیفه) و هر چند موافق عمل مردم مدینه نباشد (برخلاف شیوه مالک) ـ حجّت می دانست.در قیاس نیز، اگر اصل و ریشه معیّنی در کتاب و سنت داشته باشد، در نظر وی حجّت است. او استحسان را ـ برخلاف شیوه ابوحنیفه و مالک ـ حجّت نمی دانست و می گفت: «من استحسن فقد شرّع; هر کس به استحسان روی آورد، تشریع کرده و بدعت گذارده است». او مصالح مرسله و حجیت عمل اهل مدینه را قبول نداشت. در ردّ عمل به استحسان، کتابی به نام ابطال الاستحسان و در ردّ عمل به مصالح مرسله، کتابی به نام الاستصلاح نوشته و در کتاب معروفش الام حجیت عمل مردم مدینه را انکار کرده است. لازم به ذکر است که شافعی در کتاب الاُمّ فتوا های تازه و تجدید نظرهای فقهی را ذکر کرده است. به تصریح برخی از اندیشمندان اهل سنت، فقه شافعی به فقه شیعه امامیه نزدیک و موارد اختلافی میان آنان، نسبت به دیگر مذاهب کمتر است.