مدیترانه، دریای (Mediterranean Sea)
مدیترانه، دریای
دریای درون بومی با ۳,۷۰۰ کیلومتر طول و ۲,۹۶۶,۰۰۰ کیلومتر مربع مساحت. اروپا را از شمال افریقا جدا می کند و آسیا در شرق آن قرار دارد. با تنگۀ جبل طارق۱ به اقیانوس اطلس و با کانال سوئز۲ به دریای سرخ۳ و اقیانوس هند و با داردانل۴ و دریای مرمره۵ به دریای سیاه۶ راه دارد. قسمت های فرعی مهم آن عبارت اند از دریاهای آدریاتیک، اژه، ایونی و تیرنه. دریای مدیترانه به شدت آلوده است. مدیترانه دریایی تقریباً بدون موج و شورتر و گرم تر از اقیانوس اطلس است و دمای آب در قسمت های عمیق آن همواره ۱۲ درجۀ سانتی گراد است. پایاب۷ های سیسیل تا کیپ بون۸ (افریقا) آن را به دو حوضۀ شرقی و غربی تقسیم می کند، که عمق آن ها به ترتیب ۳,۴۰۰ و ۴,۲۰۰ متر است. آب بسیار شور این دریا یک جریان عمیق دایمی را به سمت اقیانوس اطلس تشکیل می دهد. رودهای مهمی که به مدیترانه می ریزند عبارت اند از اِبرو۹، رون۱۰، پو۱۱، آرنو۱۲، تیبر۱۳، و نیل. مهم ترین جزایر آن عبارت اند از سیسیل و مالت۱۴ در مرکز؛ قبرس، کرِت۱۵، و جزایر ایونی۱۶ در شرق؛ ساردنی۱۷، کُرس۱۸ و جزایر بالئار۱۹ در غرب. انسان با زباله های آلایندۀ صنعتی، دریای مدیترانه را به شدت به خطر انداخته است. در سواحل این دریا ۱۳۰میلیون نفر زندگی می کنند و هر تابستان ۱۰۰میلیون نفر از این دریا بازدید می کنند. هر سال بیش از ۵۰۰میلیون تُن فاضلاب وارد مدیترانه می شود و نفت کش ها دایماً از این دریا عبور می کنند. عهدنامۀ بارسلون۲۰ در ۱۹۷۶ برای پاک سازی مدیترانه به امضای هفده کشور رسید و به موجب آن تخلیۀ جیوه، کادمیوم، پلاستیک های مقاوم، دِدِت، نفت خام، و هیدروکربن ها به مدیترانه ممنوع شد. گزارش برنامۀ محیط زیست سازمان ملل متحد۲۱ در ۱۹۹۰ نشان داد که در مدفوع ۹۳درصد از صدف دارانِ مدیترانه، میزان باکتری ها بیشتر از حداکثر مجاز سازمان جهانی بهداشت۲۲ است. مقدار جیوۀ موجود در بدن صدف داران نیز در سطح خطرناکی قرار دارد. سایر آلاینده ها عبارت اند از ۶۰هزار تُن مواد شوینده، ۳,۸۰۰ تُن سرب، و ۳,۶۰۰ تُن فسفات. حیات دریایی در آب های عمیق مدیترانه ناچیز است، ولی ماهی تن، کولی، ساردین، و خال مخالی در آن زندگی می کنند. از مدیترانه اسفنج، مرجان، و عنبر به دست می آید. از زمان گشایش کانال سوئز، صدف های مرواریددار و سایر نرم تنان از دریای سرخ به مدیترانه مهاجرت کرده اند. صید بی رویه و آلودگی به کاهش شدید تعداد ماهیان انجامیده و به اکوسیستم های دریایی زیان فراوان رسانده است. برخی از مناطق محصور، مانند آدریاتیک، به شدت با نفت و آلاینده های صنعتی و یوتروفیکاسیون۲۳ (کاهش سطح اکسیژن محلول در آب به علت رشد بیش از حدّ جلبک ها) تهدید می شوند.
GibraltarSuez CanalRed SeaDardanellesSea of MarmaraBlack SeashallowCape BonEbroRhônePoArnoTiberMaltaCreteIonian IslandsSardiniaCorsicaBalearic IslandsBarcelona ConventionUNEP (United Nations Environment Programe)WHO (World Health Organization)eutrophication
مدیترانه، دریای
دریای درون بومی با ۳,۷۰۰ کیلومتر طول و ۲,۹۶۶,۰۰۰ کیلومتر مربع مساحت. اروپا را از شمال افریقا جدا می کند و آسیا در شرق آن قرار دارد. با تنگۀ جبل طارق۱ به اقیانوس اطلس و با کانال سوئز۲ به دریای سرخ۳ و اقیانوس هند و با داردانل۴ و دریای مرمره۵ به دریای سیاه۶ راه دارد. قسمت های فرعی مهم آن عبارت اند از دریاهای آدریاتیک، اژه، ایونی و تیرنه. دریای مدیترانه به شدت آلوده است. مدیترانه دریایی تقریباً بدون موج و شورتر و گرم تر از اقیانوس اطلس است و دمای آب در قسمت های عمیق آن همواره ۱۲ درجۀ سانتی گراد است. پایاب۷ های سیسیل تا کیپ بون۸ (افریقا) آن را به دو حوضۀ شرقی و غربی تقسیم می کند، که عمق آن ها به ترتیب ۳,۴۰۰ و ۴,۲۰۰ متر است. آب بسیار شور این دریا یک جریان عمیق دایمی را به سمت اقیانوس اطلس تشکیل می دهد. رودهای مهمی که به مدیترانه می ریزند عبارت اند از اِبرو۹، رون۱۰، پو۱۱، آرنو۱۲، تیبر۱۳، و نیل. مهم ترین جزایر آن عبارت اند از سیسیل و مالت۱۴ در مرکز؛ قبرس، کرِت۱۵، و جزایر ایونی۱۶ در شرق؛ ساردنی۱۷، کُرس۱۸ و جزایر بالئار۱۹ در غرب. انسان با زباله های آلایندۀ صنعتی، دریای مدیترانه را به شدت به خطر انداخته است. در سواحل این دریا ۱۳۰میلیون نفر زندگی می کنند و هر تابستان ۱۰۰میلیون نفر از این دریا بازدید می کنند. هر سال بیش از ۵۰۰میلیون تُن فاضلاب وارد مدیترانه می شود و نفت کش ها دایماً از این دریا عبور می کنند. عهدنامۀ بارسلون۲۰ در ۱۹۷۶ برای پاک سازی مدیترانه به امضای هفده کشور رسید و به موجب آن تخلیۀ جیوه، کادمیوم، پلاستیک های مقاوم، دِدِت، نفت خام، و هیدروکربن ها به مدیترانه ممنوع شد. گزارش برنامۀ محیط زیست سازمان ملل متحد۲۱ در ۱۹۹۰ نشان داد که در مدفوع ۹۳درصد از صدف دارانِ مدیترانه، میزان باکتری ها بیشتر از حداکثر مجاز سازمان جهانی بهداشت۲۲ است. مقدار جیوۀ موجود در بدن صدف داران نیز در سطح خطرناکی قرار دارد. سایر آلاینده ها عبارت اند از ۶۰هزار تُن مواد شوینده، ۳,۸۰۰ تُن سرب، و ۳,۶۰۰ تُن فسفات. حیات دریایی در آب های عمیق مدیترانه ناچیز است، ولی ماهی تن، کولی، ساردین، و خال مخالی در آن زندگی می کنند. از مدیترانه اسفنج، مرجان، و عنبر به دست می آید. از زمان گشایش کانال سوئز، صدف های مرواریددار و سایر نرم تنان از دریای سرخ به مدیترانه مهاجرت کرده اند. صید بی رویه و آلودگی به کاهش شدید تعداد ماهیان انجامیده و به اکوسیستم های دریایی زیان فراوان رسانده است. برخی از مناطق محصور، مانند آدریاتیک، به شدت با نفت و آلاینده های صنعتی و یوتروفیکاسیون۲۳ (کاهش سطح اکسیژن محلول در آب به علت رشد بیش از حدّ جلبک ها) تهدید می شوند.
GibraltarSuez CanalRed SeaDardanellesSea of MarmaraBlack SeashallowCape BonEbroRhônePoArnoTiberMaltaCreteIonian IslandsSardiniaCorsicaBalearic IslandsBarcelona ConventionUNEP (United Nations Environment Programe)WHO (World Health Organization)eutrophication
wikijoo: مدیترانه،_دریای