مدل بتسون دوبژانسکی مولر

مدل بتسون - دوبژانسکی - مولر[ ۱] که به عنوان مدل دوبژانسکی - مولر نیز شناخته می شود؛ یک مدل برای تکامل ناسازگاری های ژنتیکی است. این مدل به درک نحوهٔ ایجاد جدایی تولید مثلی هنگام گونه زایی و نقش انتخاب طبیعی در این فرایند کمک می کند. این نظریه ابتدا در سال ۱۹۰۹ توسط ویلیام بتسون مطرح شد. [ ۲] سپس در سال ۱۹۳۴ دوبژانسکی به صورت مستقل مجدداً این نظریه را توصیف کرد. [ ۳] بعدها به شکل های مختلف توسط هرمان مولر، الن اور و سرگی گاوریلیت به صورت دقیق تری توضیح داده شد. [ ۴]
بر اساس این مدل ناسازگاری های ژنتیکی زمانی بروز می کنند که یک یا چند لوکوس جهش یافته در ژنوم یک فرد در کنار هم قرار گیرند؛ بنابراین هنگامی که یک هیبرید به وجود می آید؛ تعدادی از الل ها از لوکوس های مختلف برای اولین بار در کنار هم قرار خواهند گرفت و این می تواند باعث بروز ناسازگاری در این فرد هیبرید شود. به طور مثال دو جمعیت را در نظر بگیرید که به صورت جغرافیایی از هم جدا شده اند. هر دو جمعیت ابتدا ژنوتیپ aabb داشتند. حالتی را فرض کنید که در جمعیت اول آلل A و در جمعیت دوم B بر اثر جهش ایجاد شود. در این صورت در جمعیت اول ژنوتیپ های جدید Aabb و AAbb و در جمعیت دوم aaBb و aaBB به وجود خواهد آمد. آلل های مشتق شده در این افراد هیچ مشکلی از نظر سازواری ایجاد نخواهد کرد. اما وقتی یک هیبرید از این دو جمعیت به وجود آید برای اولین بار الل های A و B در یک ژنوم در کنار هم قرار خواهند گرفت که باهم ناسازگار هستند. انباشته شدن این ناسازگاری ها می تواند باعث نازایی و نازیستایی در هیبردها و گونه زایی شود. [ ۵]