مدر. [ م َ دَ ] ( ع مص ) کلان شکم گردیدن. ( از منتهی الارب )( از اقرب الموارد ). برآمده پهلو و کلان شکم گردیدن. ( ازناظم الاطباء ) ( از متن اللغة ). شکم گنده شدن. فهو أمدر و هی مدراء. ( از متن اللغة ). || ( اِمص ) کلانی شکم. ( منتهی الارب ). ضخم البطن. ( متن اللغة ). رجوع به معنی قبلی شود. || ( اِ ) ده یا شهر یا شهرستان. ( از منتهی الارب ). شهرها و قریه ها را مدر گویند بدان سبب که بنیان آنها از مدر [ گل و کلوخ ] است ( از اقرب الموارد ). بلد: مدرالرجل ؛ بلده. ( متن اللغة ). || حضر. مقابل وبر. ( از اقرب الموارد ). ده. روستا. ( یادداشت مؤلف ). رجوع به معنی قبلی شود.
- اهل مدر ؛ باشندگان ده. ( منتهی الارب ). مقیم. اهل حضر. روستائی. ده نشین. خلاف اهل وبر. ( یادداشت مؤلف ) :
الکیاسة و الادب لاهل المدر
الضیافة و القری لاهل الوبر.
مولوی.
|| کلوخ . ( دستورالاخوان ) ( دستوراللغة ) ( مهذب الاسماء ) ( غیاث اللغات ) ( منتهی الارب ). یا گل چسبان یا گل سخت که ریگ در آن نباشد. ( منتهی الارب ). قطعه خاک خشک بهم چسبیده. قلاع یا خاک سفت و سخت بدون سنگریزه. ( از متن اللغة ) ( از اقرب الموارد ). واحد آن مَدَرَة است. ( از اقرب الموارد ). مقابل حجر و گاه با حجر آید : زرد تو همی گوید، زرم نه حجر پس چون
گاهش چو حجرداری گاهش چو مدر داری.
فرخی.
با چنین مذهب گو هیچ میندیش و مترس گر گناهت بمثل افزون باشد ز مدر.
فرخی.
استراحت به بخت یا نعم است استطابت به خاک یا مدر است.
خاقانی.
ای قادری که از پاره ای مدر وسیلت نصرت و ظفر داده ساختی. ( سندبادنامه ص 254 ).بر سر دیوار هر کوتشنه تر
زودتر برمی کند خشت و مدر.
مولوی.
خیر ناس ان ینفع الناس ای پدرگر چه سنگی چه حریفی با مدر.
مولوی.
|| کنایه از زمین. ( از غیاث اللغات ).زمین. خاک. توده خاک. توده غبرا : بیشتر بخوانید ...