مدال جلادت یا نشان شیردل یکی از نشان های نظامی دورهٔ قاجار است که در زمان محمدشاه قاجار ایجاد گردید و ساخت آن تا پایان حکومت قاجار ادامه یافت. این مدال به کسانی که در قشون نظامی حکومت قاجار خدمت نموده و قابلیت ها و جنگاوری شایسته ای از خود نشان می دادند اعطا می شد.
این نشان، نام خود را از عبارتی که برای نخستین بار و همزمان با آغاز طراحی این مدال در زمان محمدشاه قاجار بر روی آن درج شده گرفته است. در زمان شاهان دیگر قاجار تنها اشعار این مدال باقی ماند و عبارت «نشان جلادت» حذف گردید. از این رو و با توجه به شعر به کار رفته به «مدال شیردل» نیز شهرت پیدا کرده است.
طراحی مدال شیردل در زمان های مختلف در دورهٔ قاجار با تغییراتی همراه بود اما به طور عمومی یک نشان مدوّر و دوطرفه بود که در روی خود دارای عنوان شاه در مرکز و یک بیت شعر در اطراف و در پشت خود دارای نشان شیر و خورشید و شاخه های بلوط و زیتون بود که در پایین با یک روبان به هم وصل شده بودند.
این بیت شعر به شرح زیر است:
در این نشان منظور از آفتاب همت، نقش خورشیدی است که در پشت شیر حک شده بود. [ ۱] یکی از ویژگی های این مدال علاوه بر دوطرفه بودن، داشتن تاریخ ضرب و تغییر آن با توجه به سال ساخت بود که از این دو نظر، شباهت زیادی به سکه داشت.
این نشان، سه درجه داشت:
• نقره ( ۴ مثقال با بند سفید ) : به سرباز، وکیل و سرجوقه اعطا می شد.
• مطلا ( نقره با آبکاری طلا به وزن سه و نیم مثقال با بند سرخ ) : به بیک زاده و وکیل باشی اعطا می شد.
• طلا ( سه مثقال و نیم با بند سبز ) : به نایب اعطا می شد.
برای هر یک از این نشان ها از طرف دولت مواجبی در نظر گرفته شد: مدال نقره ۲۵ هزار دینار، مطلا ۵ تومان و طلا ۱۰ تومان. [ ۱]
ساخت این مدال کاملاً وابسته به شرایط ضرابخانهٔ دوره قاجار در ایران بود؛ زیرا بر خلاف بسیاری از مدال های این دوره که برای ساخت آن ها به کشورهای اروپایی به خصوص فرانسه سفارش داده می شد، این مدال در ایران تولید می شد. از این رو تا قبل از ورود دستگاه ضرب سکه، این مدال به صورت ضرب چکشی تهیه می شد و همزمان با ورود دستگاه ضرب سکه توسط ناصرالدین شاه، این مدال نیز همانند سکه ها به صورت ماشینی تهیه و ضرب شد. پس از ماشینی شدن ساخت این مدال، نقش آن بر پولک های سکه های آن زمان ضرب می شد؛ به طوری که وزن و اندازهٔ این مدال مشابه سکه های پنج هزار دیناری نقره و پنج تومانی طلا بود.
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفاین نشان، نام خود را از عبارتی که برای نخستین بار و همزمان با آغاز طراحی این مدال در زمان محمدشاه قاجار بر روی آن درج شده گرفته است. در زمان شاهان دیگر قاجار تنها اشعار این مدال باقی ماند و عبارت «نشان جلادت» حذف گردید. از این رو و با توجه به شعر به کار رفته به «مدال شیردل» نیز شهرت پیدا کرده است.
طراحی مدال شیردل در زمان های مختلف در دورهٔ قاجار با تغییراتی همراه بود اما به طور عمومی یک نشان مدوّر و دوطرفه بود که در روی خود دارای عنوان شاه در مرکز و یک بیت شعر در اطراف و در پشت خود دارای نشان شیر و خورشید و شاخه های بلوط و زیتون بود که در پایین با یک روبان به هم وصل شده بودند.
این بیت شعر به شرح زیر است:
در این نشان منظور از آفتاب همت، نقش خورشیدی است که در پشت شیر حک شده بود. [ ۱] یکی از ویژگی های این مدال علاوه بر دوطرفه بودن، داشتن تاریخ ضرب و تغییر آن با توجه به سال ساخت بود که از این دو نظر، شباهت زیادی به سکه داشت.
این نشان، سه درجه داشت:
• نقره ( ۴ مثقال با بند سفید ) : به سرباز، وکیل و سرجوقه اعطا می شد.
• مطلا ( نقره با آبکاری طلا به وزن سه و نیم مثقال با بند سرخ ) : به بیک زاده و وکیل باشی اعطا می شد.
• طلا ( سه مثقال و نیم با بند سبز ) : به نایب اعطا می شد.
برای هر یک از این نشان ها از طرف دولت مواجبی در نظر گرفته شد: مدال نقره ۲۵ هزار دینار، مطلا ۵ تومان و طلا ۱۰ تومان. [ ۱]
ساخت این مدال کاملاً وابسته به شرایط ضرابخانهٔ دوره قاجار در ایران بود؛ زیرا بر خلاف بسیاری از مدال های این دوره که برای ساخت آن ها به کشورهای اروپایی به خصوص فرانسه سفارش داده می شد، این مدال در ایران تولید می شد. از این رو تا قبل از ورود دستگاه ضرب سکه، این مدال به صورت ضرب چکشی تهیه می شد و همزمان با ورود دستگاه ضرب سکه توسط ناصرالدین شاه، این مدال نیز همانند سکه ها به صورت ماشینی تهیه و ضرب شد. پس از ماشینی شدن ساخت این مدال، نقش آن بر پولک های سکه های آن زمان ضرب می شد؛ به طوری که وزن و اندازهٔ این مدال مشابه سکه های پنج هزار دیناری نقره و پنج تومانی طلا بود.
wiki: مدال جلادت