مدافینیل

«مُدافینیل» ( انگلیسی: Modafinil ) یک داروی محرک است که برای افزایش هوشیاری و کاهش خواب آلودگی و افزایش تمرکز استفاده می شود. این دارو در آمریکا با نام تجاری پروویجیل ( به انگلیسی: Provigil ) و در ایران با نام های مختلفی همچون پروفینیل، نارکوفینیل، مدافینیل و مفینال عرضه می شود.
این دارو برای کنترل نارکولپسی، اختلالات خواب ناشی از شیفت کاری و اختلالات خواب ناشی از آپنه خواب استفاده می شود.
ممکن است مدافینیل برای افزایش تمرکز، کنترل اختلال کم توجهی - بیش فعالی و کاهش خستگی همچنین داروی شب امتحان دانشجویان مانند ریتالین استفاده شود ولی برای این موارد تأیید نشده است.
مدافینیل توسط خلبانان نیروی هوایی آمریکا، هند و بریتانیا در زمان عملیات برای کاهش خستگی و افزایش هوشیاری استفاده می شود. [ ۶] [ ۷] [ ۸] این دارو به شکل خوراکی مصرف می شود. [ ۹]
این دارو برخلاف دیگر محرک ها اعتیادآور نیست و باعث وابستگی نمی شود و ایجاد نشئگی نمی کند ولی ممکن است با قطع مصرف دارو دوباره عوارض بیماری عود کند. [ ۱] [ ۲]
یک سوم بیماران ممکن است دچار سردرد شوند.
در ۱۱٪ بیماران تهوع و در ۱۰٪ بیماران هیجان، عصبانیت، اضطراب، سرگیجه و اسهال گزارش شده است. عوارض جانبی رایج شامل سردرد، اضطراب، مشکل در خواب و حالت تهوع است. [ ۹] عوارض جانبی جدی ممکن است شامل واکنشهای آلرژیک مانند آنافیلاکسی، سندرم استیونز - جانسون، سوء استفاده و توهم باشد. [ ۹] هنوز مشخص نیست که آیا استفاده در دوران بارداری بی خطر است یا خیر. [ ۹] ممکن است مقدار داروی مورد استفاده در افرادی که مشکلات کلیوی یا کبدی دارند نیاز به تنظیم داشته باشد. [ ۹] این دارو در افرادی که آریتمی، فشار خون بالا یا هیپرتروفی بطن چپ دارند توصیه نمی شود. [ ۱۰] نحوه کار آن کاملاً مشخص نیست. [ ۹] یک احتمال این است که ممکن است مناطقی از مغز درگیر با چرخه خواب را تحت تأثیر قرار دهد. [ ۹] فلج عضلی
مکانیسم اصلی این دارو هنوز به طور کامل شناخت شده نیست.
مدافینیل بازجذب دوپامین را مهار می کند و همچنین میزان هیستامین را در هیپوتالاموس افزایش می دهد، نوراپی نفرین را هم در مغز و هم در خون افزایش می دهد، آگونیست نسبی گیرنده D2 دوپامینی است و همچنین Catechol - O - methyltransferase را مهار می کند.