مدارس خارجی دوره محمدشاه

[ویکی فقه] آمریکا، انگلیس و فرانسه کشورهایی بودند که در عهد محمد شاه قاجار در ایران اقدام به تاسیس مدرسه نمودند. آنان با پوشش آموزش و درمان مسیحیان و گاهی مسلمانان این مدارس را تاسیس و در واقع به تبلیغ آیین مسیحیت می پرداختند و از حمایت های حکومت و شخص شاه برخورداربودند.
برای نخستین بار مبلغان مسیحی در کارهای آموزشی و پزشکی فعالانه در کشور فعالیت خود را آغاز کردند. چشمگیرترین فعالیت در سال های ۱۸۳۰-۱۸۷۱ (۱۲۰۹ش. ) به هیئت های مبلغان آمریکایی و فرانسوی تعلق داشت.
← هیئت مبلغان آمریکایی
مدارس مسیونری (مبلغان مذهبی) آمریکایی و فرانسوی مورد حمایت و تشویق مقام های دولتی و همین طور شاه قرار می گرفتند. محمدشاه تصور می کرد این مدارس به پیشبرد هدف او مبنی بر جذب زبان ها و علوم و فنون اروپایی به ایران کمک می کند. حمایت جدی محمدشاه از مدارس مسیونری، تا حدی نیز از ملاحظات سیاست خارجی ناشی می شد. او از توجه و پشتیبانی اروپاییان از این هیئت های تبلیغی دقیقاً آگاه بود. دلیل دیگر پیشتیبانی سرسختانه محمدشاه و وزیرش "حاج میرزا آقاسی" از عیسویان و مسیونرها یرای مقابله با ترکان عثمانی بود. از آنجا که ترکان سرکوب عیسویان را در مناطق کردنشین عثمانی آغاز کرده بود، برای دولت ایران بر پایی نهادهای دینی و آموزشی عیسویان در ارومیه سدی در برابر ترکان به شمار می رفت. مثلاً هیئت مبلغان آمریکایی از حمایت کنسول بریتانیا در تبریز برخوردار بودند. قدرت های اروپایی مایل بودند در حمایت از هیئت های تبلیغی اروپایی و آمریکایی در ایران به اقدامی دیپلماتیک دست بزنند. محمدشاه در تداوم حمایت از مسیونرها با مخالفت جدی از سوی وزیران و درباریان و علما رو به رو نشد. حتی هیئت مبلغان آمریکایی از مساعدت حکمران ارومیه "ملک قاسم" برخوردار بودند که به حمایت از مدارس خارجی شهرت داشت. در واقع، فعالیت این مدارس کم و بیش مساله ای مربوط به اقلیت های دینی تلقی می شد. مدارس آمریکایی از آنجا که ماهیت مذهبی داشتند، تنها مسیحیان نستوری را می پذیرفتند. مدارس بوره دانش آموزان مسلمان را جذب می کردند؛ اما ادعا می شد که غیر مذهبی اند. بنابراین هیچ کدام از این مدارس تهدیدی دینی نسبت به جامعه مسلمانان یا تشکیلات آموزشی موجود و علما به طور اخص به شمار نمی رفتند.
سایر مدارس خارجی
از دهه ۱۸۶۰ (۱۲۶۰ش. ) و به ویژه پس از ۱۸۷۰ (۱۲۴۹ش. ) تعداد مدارسی که اروپایی ها و آمریکایی ها در ایران تاسیس می کردند، افزایش چشمگیری داشت. این مدارس در تهران و بسیاری از شهرهای عمده دیگر گشایش یافت و دیگر به نواحی عمدتاً روستایی و در میان جمعیت های اقلیت دینی محدود نماند. کشورهای اروپایی که مشتاق بودند، منافع سیاسی و تجاری خود را در ایران از پیش ببرند، فعالانه از فعالیت های مسیونری حمایت می کردند.در سال های (۱۲۱۳ـ۱۲۴۹ش. ) مسیونرهای آمریکایی و اروپایی عمدتاً در ایالت آذربایجان در نزدیکی ارومیه و سلماس فعال بودند. از دهه ۱۲۴۰ش. مسیونرهای آمریکایی سطح فعالیت خود را در آذربایجان افزایش دادند و برای نخستین بار در سراسر شهرهای عمده ایران هیئت های تبلیغی تازه ای دایر کردند.
← فعالیت مسیونری کلیسای انگلستان
...