مدارا و رفق

[ویکی فقه] نرمی و ملایمت در برخورد، سازگاری، لطف کردن، آزرم داشتن، نیکویی و مهربانی از جمله معانی رفق و مداراست.
مدارا از مادة «دری» یا «درا» اشتقاق یافته است. «دری» به معنای آگاهی و شناختی است که از راه مقدماتی پنهان و غیر معمول به دست می آید. از این رو، دربارة صید آهو از راه حیله و مقدمات غیرمعلوم گفته می شود: «دریت الظبی». «درا» نیز در اصل به معنای «دفع کردن» است. بر اساس این، واژة «مدارا» که به معنای «ملاطفت و برخورد نرم» است، اگر از مادة «دری» باشد با معنای اصلی آن در «دریت الظبی» تناسب دارد، گویی آدمی با تحمل طرف مخالف و برخورد ملایم با او، وی را در کمند محبت خویش گرفتار می سازد؛ و اگر از «درا» مشتق باشد به این مناسبت است که آدمی با برخورد ملایم خویش، بدی او را دفع می کند. بنابراین، در مدارا، مفهوم «پرهیز و احتیاط» نهفته است؛ از این رو، کاربرد بیشتر آن دربارة مخالفان و دشمنان است، برخلاف «رفق» که غالبا دربارة موافقان و دوستان و بیشتر از آن، دربارة غیر مخالفان کاربرد دارد (برای نمونه، در این باره در روایات چنین آمده است: «لاتحملوا علی شیعتنا وارفقوا بهم»). («واما المخالفون فیکلمهم بالمداراة») (البته واژة مدارا گاه در معنایی وسیع به کار می رود و هر دو را شامل می شود؛ مانند: «امرنی ربی بمداراة الناس») رفق در اصل، به معنای «نرمی و لطافت» در برابر «شدت و خشونت » است. در همة موارد کاربرد آن، مفهوم «نرمی و راحتی» را دربردارد. از آن جا که به طور معمول، میانه روی در انجام کارها، سهولت، نیکی و استحکام عمل را در پی دارد، واژة رفق به معنای «میانه روی»، «حسن انجام دادن عمل» و «احکام عمل» نیز به کار رفته است.
در قرآن
فبما رحمة من الله لنت لهم ولو کنت فظا غلیظ القلب لانفضوا من حولک …؛ به واسطة رحمت الهی در برابر مردم نرم و مهربان شدی و اگر خشن و سنگ دل بودی از اطراف تو پراکنده می شدند.
← تفسیر آیه
رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلّم در این باره می فرماید: «انسان مؤمن ، نرم خو، ملایم، باگذشت و دارای اخلاق نیک است». طبق روایات، آنان که در زندگی اجتماعی خود، شیوه ای جز خشونت ندارند، از جرگة «شیعیان واقعی» خارج اند.
تحریف و خشونت در مسیحیت
...