محمود پاشا ( ـ یدی کوله ۸۷۹)
صدراعظم عثمانی . در کروآسی به دنیا آمد. در صربستان اسیر سربازان عثمانی شد و او را به سلطان مراد روم تقدیم کردند. سلطان مراد نیز او را به پسرش محمد فاتح سپرد تا همدرس وی باشد. بدین سان محمود پاشا اسلام آورد و از این پس خود را محمود خواند و سپس لقب پاشایی گرفت . در ۸۵۹ق، صدراعظم شد و در این دوره جزیرۀ میدیللی را به تصرف درآورد. در ۸۷۲ق، محمود پاشا از وزارت برکنار و به سنجاق بیگی گالیپولی و فرماندهی ناوگان دریایی عثمانی منصوب شد، اما در ۸۷۷ق، پس از قتل و غارت توقات به دست عمر بیگ ، از امرای آق قویونلو، محمود پاشا برای دومین بار به وزارت رسید و به یاری شاهزاده مصطفی پسر محمد فاتح ، آق قویونلوها را درهم شکست . سرانجام، پس از نبرد اوتلق بلی/اوچ آغزلی (۸۷۷ق) و بازگشت محمد فاتح به استانبول ، پادشاه به سبب نادرستی برخی از راهکارهای محمود پاشا در این نبرد، او را برکنار کرد و به حوص (هاوسه ) که اوزونجه خاص کوی نامیده می شد و محمود پاشا در آن جا موقوفاتی داشت ، به تبعید فرستاد. وی در یدی کوله درگذشت . او در میان مردم به محمود پاشای ولی مشهور بود. محمود پاشا در استانبول ، صوفیه ، هاسکوی ، روملی و آناتولی ، مسجد، مدرسه ، بازار، مؤسسه خیریه ، مکتب ، گرمابه و کاروان سرا بنا نهاد و مدارسی در مکه و مدینه برای مذاهب چهارگانه ساخت . همچنین ، بنایی به نام بزارخانه در آنکارا بنا نهاد که محل ترویج زهد و تقوی بود. وی با تخلص «عدنی» به فارسی و ترکی شعر می سرود و از غزلیات حافظ و قصاید ظهیر فاریابی پیروی می کرد. محمود پاشا از ممدوحان حامدی اصفهانی بود. از آثاری که در روزگار محمود پاشا تألیف و به او پیشکش شده یا نامش در دیباچۀ آن ها آمده دستورنامۀ انوری ؛ مناظر اللیل و النهار شیخ علی بن فتح الله اصفهانی ؛ سیاست نامۀ علی بن محیی الدین محمد ملقب به مصنفک و حاشیۀ شرح عقاید نسوی شمس الدین احمد خیالی را می توان یاد کرد.
صدراعظم عثمانی . در کروآسی به دنیا آمد. در صربستان اسیر سربازان عثمانی شد و او را به سلطان مراد روم تقدیم کردند. سلطان مراد نیز او را به پسرش محمد فاتح سپرد تا همدرس وی باشد. بدین سان محمود پاشا اسلام آورد و از این پس خود را محمود خواند و سپس لقب پاشایی گرفت . در ۸۵۹ق، صدراعظم شد و در این دوره جزیرۀ میدیللی را به تصرف درآورد. در ۸۷۲ق، محمود پاشا از وزارت برکنار و به سنجاق بیگی گالیپولی و فرماندهی ناوگان دریایی عثمانی منصوب شد، اما در ۸۷۷ق، پس از قتل و غارت توقات به دست عمر بیگ ، از امرای آق قویونلو، محمود پاشا برای دومین بار به وزارت رسید و به یاری شاهزاده مصطفی پسر محمد فاتح ، آق قویونلوها را درهم شکست . سرانجام، پس از نبرد اوتلق بلی/اوچ آغزلی (۸۷۷ق) و بازگشت محمد فاتح به استانبول ، پادشاه به سبب نادرستی برخی از راهکارهای محمود پاشا در این نبرد، او را برکنار کرد و به حوص (هاوسه ) که اوزونجه خاص کوی نامیده می شد و محمود پاشا در آن جا موقوفاتی داشت ، به تبعید فرستاد. وی در یدی کوله درگذشت . او در میان مردم به محمود پاشای ولی مشهور بود. محمود پاشا در استانبول ، صوفیه ، هاسکوی ، روملی و آناتولی ، مسجد، مدرسه ، بازار، مؤسسه خیریه ، مکتب ، گرمابه و کاروان سرا بنا نهاد و مدارسی در مکه و مدینه برای مذاهب چهارگانه ساخت . همچنین ، بنایی به نام بزارخانه در آنکارا بنا نهاد که محل ترویج زهد و تقوی بود. وی با تخلص «عدنی» به فارسی و ترکی شعر می سرود و از غزلیات حافظ و قصاید ظهیر فاریابی پیروی می کرد. محمود پاشا از ممدوحان حامدی اصفهانی بود. از آثاری که در روزگار محمود پاشا تألیف و به او پیشکش شده یا نامش در دیباچۀ آن ها آمده دستورنامۀ انوری ؛ مناظر اللیل و النهار شیخ علی بن فتح الله اصفهانی ؛ سیاست نامۀ علی بن محیی الدین محمد ملقب به مصنفک و حاشیۀ شرح عقاید نسوی شمس الدین احمد خیالی را می توان یاد کرد.
wikijoo: محمود_پاشا_(_ـ_یدی_کوله_۸۷۹)