محمود عثمانی دوم

محمود عثمانی دوم (۱۱۹۹ـ۱۲۵۵ق)
(یا: سلطان محمودخان غازی) سی امین سلطان عثمانی (حک: ۱۲۲۳ـ۱۲۵۵ق/۱۸۰۸ـ۱۸۳۹م). پسر عبدالحمید یکم و از مادری فرانسوی بود و پس از برادرش ، مصطفی چهارم، به سلطنت رسید. محمود نخست مصطفی پاشا بیرق دار را به وزارت منصوب کرد. مصطفی پاشا برنامه هایی اصلاحی را سرلوحۀ کار خود قرار داد که این اقدامات سبب شورش محافظه کاران و ینی چری ها و قتل مصطفی پاشا گردید (۱۸۰۸). محمود پس از این ماجرا، به احیای تشکیلات نظامی و نوسازی ناوگان عثمانی پرداخت و برای سرکوبی وَهّابیان آل سعود، حجاز را تصرف کرد. در ۱۲۳۸ق به آذربایجان لشکر کشید، اما شکست خورد و درپی آن معاهدۀ صلحی با ایران بست (۱۲۳۸ق). در ۱۲۴۳ق شورش یَنی چریان را درهم کوبید . این رویداد در تاریخ عثمانی به واقعۀ «خیریه» یا واقعۀ «فرخنده» مشهور است . در همان سال روسیه ، انگلیس و فرانسه به پشتیبانی از استقلال طلبان یونان در نبرد ناوارینو ناوگان عثمانی و مصر را شکست دادند. در ۱۲۴۴ق ژنرال دیبیچ روسی اَدِرْنه را تصرف کرد و محمود ناگزیر شد شرایط روس ها را در پیمان آدریانوپل بپذیرد (۱۲۴۵ق). محمود در ۱۲۴۷ق استقلال یونان را به رسمیت شناخت و بسیاری از مستملکات عثمانی در شمال افریقا، صربستان و بوسنی را از دست داد. در ۱۲۴۸ق ابراهیم پاشا، سردار مصری و پسر محمدعلی پاشا، عَکّا، دَمشق و حلب را از عثمانیان گرفت و در نبرد قونیه مصطفی رشید پاشا سردار عثمانی را شکست داد و سرانجام با وساطت روسیه قراردادی میان عثمانی و مصر در کوتاهیه بسته شد (۱۲۴۹ق). همچنین در همان سال معاهدۀ خونْکار اسکله سی میان روسیه و عثمانی در جهت اهداف روس ها منعقد شد. با پایان یافتن بحران های خارجی ، سلطان محمود کوشش خود را بر اصلاحات داخلی متمرکز کرد. سلطان محمود چندی پس از شکست از ابراهیم پاشا در نزدیکی نیزیب (واقع در شمال سوریه) براثر بیماری سل درگذشت . شعر نیز می سرود و «عدلی» تخلص می کرد.