محمد محمدی ملایری ( زاده ۱۲۹۰خ ملایر - درگذشت ۱۳۸۱خ تهران ) ، ادیب و تاریخ نگار، استاد دانشگاه تهران و دانشگاه های دولتی لبنان و دانشگاه آمریکایی بیروت بود. از او علاوه بر مقاله های بسیار به زبان عربی و فارسی و کتاب فرهنگ ایرانی پیش از اسلام، مجموعه شش جلدی تاریخ و فرهنگ ایران به یادگار مانده است.
... [مشاهده متن کامل]
محتویات [نمایش]
زندگی نامه [ویرایش]
محمد محمدی ملایری در سال ۱۳۱۳ در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران در رشته ادبیات فارسی به تحصیل پرداخت. سپس با بورس دولتی به دانشگاه آمریکایی بیروت برای تحصیل در رشته زبان و ادبیات عربی رفت. و پس از کسب دکتری تا سال ۱۳۴۶ به تدریس در دانشگاه لبنان پرداخت. سپس به تهران بازگشت و تا زمان بازنشستگی، ریاست دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران را به عهده داشت. کارهای ایران شناسی دکتر محمدی از سال ۱۳۱۶ آغاز شد. یکی از نکات حائز اهمیت در کار وی آن است که پژوهشهای ایرانشناسی خود را در یک کشور عربی، یعنی لبنان آغاز کرد. دو اثر او، «مقدمة درس الثقافة الایرانیة» و «اثرهائی الادب العربی» ( که بعدا به نام القصة العربیة. . . ، بیروت، ۱۹۴۰ چاپ شد ) و النظم الاداریة الساسانیة و «اثرها فی دولة الخلفاء» مواد اساسی کتاب پرمایه فرهنگ ایرانی را تشکیل می دادند که در سال ۱۳۲۳ و سپس با ویرایش جدید در ۱۳۳۳ خورشیدی در تهران به چاپ رسید. [۱]
در دورانی که دکتر محمدی ملایری کرسی استادی دانشگاه بیروت را در اختیار داشت، مجله «الدراسات الادبیة» را بنیان گذاری کرد و انتشار داد. این مجله که نخستین شماره آن در ۱۳۳۸ خورشیدی در بیروت انتشار یافت، به دو زبان فارسی و عربی نگاشته می شد و همه مقالات آن به مسائل ایرانشناسی یا تقابل و تعامل عربی و فارسی اختصاص داشت. [۲]
محمد محمدی ملایری به ویژه برای مجموعه شش جلدی «تاریخ و فرهنگ ایران در دوران انتقال از عصر ساسانی به عصر اسلامی» سرشناس است، اثری که تنها پس از درگذشت نویسنده برنده جایزه کتاب سال ایران در سال ۱۳۸۲ شد. [۳]
اندیشه ها [ویرایش]
هدف اصلی او در این پژوهش نه تنها اثبات تداوم فرهنگ و تمدن پیش از عرب ایران بلکه تشریح تلاش مورخان و نویسندگان عربی برای خوار داشتن و ناچیز جلوه دادن این فرهنگ از راه تعریب نام های خانوادگی و جغرافیایی ایران و مهمتر از همه با توسل به تحریف تاریخ اجتماعی و سیاسی ایرانیان بود. به اعتقاد محمدی تعریب را باید ابزاری برای پرده پوشی بر ژرفا و گستره نقش ایران در پیدایش و نضج تمدن اسلامی شمرد. افزون بر این، گرچه در باور او در میان اعراب تعریب واژه وام گرفته ( دخیل ) مرسوم بود، شیوه هایی که برای تعریب نام خانوادگی ایرانیان و نام های جغرافیایی ایران به کار برده شد، همراه با روش ناهنجار مورخان عرب در ثبت و ضبط رویدادهای تاریخی ایران به نوشته های تاریخی تحریف آمیز و تعصب آلوده این دوران انجامید. [۴] مراد از تعریب در این جا آن نوع شناخته شده ای که عربی گردانیدن کلمات فارسی باشد، نیست بلکه مراد انواع دیگر از تعریب است که چندان شناخته شده و مورد توجه نیست… در مقدمه به مقتضای مقام از دو نوع آن که یکی تعریب اشخاص بود و دیگری تعریب تاریخ ذکری رفت و برای هر کدام هم نمونه ای آورده شد. در اینجا هم سخن از تعریب است ولی از نوع دیگر آن یعنی نام های جغرافیایی. [۵]
محمدی ملایری برای اثبات تأثیر فرهنگ ایرانی در اعتلاء تمدن اسلامی دو دلیل اساسی می آورد: اول اینکه نهضت علمی و ادبی اسلام از جایی شروع شد که قرنها پایتخت ایران بود، از بغداد پایتخت عباسیان در کنار تیسفون، نه از مکه و مدینه و خاستگاه اسلام، یا دمشق پایتخت بنی امیه. دوم اینکه پایه گذاران علوم عقلی و نقلی و ادبی در زبان عربی به تعبیر عربها از موالی یعنی مسلمانان غیر عرب و بیشتر ایرانیان بودند. [۶]
آثار [ویرایش]
فرهنگ ایرانی پیش از اسلام و آثار آن در تمدن اسلام و ادبیات عربی ( ۱۳۳۳، چاپ پنجم ۱۳۸۴ )
ادب و اخلاق در ایران پیش از اسلام و آثار آن در دوران اسلامی ( ۱۳۵۲ )
تاریخ و فرهنگ ایران در دوران انتقال از عصر ساسانی به عصر اسلامی _ شش جلد ( کتاب سال ایران ) ( ۱۳۷۵ - ۱۳۸۲ )
بدء ظهور عناصر اًیرانیة فی الأ دب العربی
دروس فی آداب اللغة العربیة و تاریخها
الأ دب الفارسی فی أهم أدواره و أشهر أعلامه
منبع [ویرایش]
↑ دکتر محمد محمدی ملایری و دل ایرانشهر، آذرتاش آذرنوش، مجله بخارا، شماره ۲۴، خرداد و تیر ۱۳۸۱
↑ همان مأخذ
↑ محمدی ملایری، محمد
↑ انجمن پژوهشی ایرانشهر » آرشیو » انتقال فرهنگ ساسانی به دوره اسلامی ( بخش اول )
↑ انجمن پژوهشی ایرانشهر » آرشیو » انتقال فرهنگ ساسانی به دوره اسلامی ( بخش دوم )
↑ فصول گمشده ی فرهنگ ایرانی: نوشتاری از دکتر محمد امین ریاحی در معرفی پژوهش دکتر محمد محمدی ملایری
پیوند به بیرون [ویرایش]
فهرست کتابهای دکتر محمد محمدی ملایری
درباره استاد محمد محمدی ملایری - انجمن پژوهشی ایرانشهر
[نهفتن]
ن • ب • و
افراد سرشناس استان همدان
شاعران و نویسندگان
باباطاهر • بدیع الزمان همدانی • میرزاده عشقی • غمام همدانی • مسعود سعد سلمان • مشفق همدانی • مفتون همدانی • کلیم همدانی • ابن خالویه • میر سید علی همدانی • ناهید همدانی • غبار همدانی • داور همدانی • هوشنگ ایرانی • آزاد همدانی • کارو دردریان • جعفر ریاض همدانی • کافی ظفر همدانی • امید همدانی • مظهر همدانی • کوثری همدانی • الهی اسدآبادی • محوی همدانی • یدالله مایل تویسرکانی • میر رضی آرتیمانی • بنیامین نهاوندی • اثیرالدین عبدالله اومانی
عرفا و شخصیت های مذهبی
حافظ ابوالعلاء • نصرالله بنی صدر • خواجه یوسف همدانی • محمدجواد انصاری همدانی • ملاعلی معصومی همدانی • شیخ محمدهادی تالهی • عین القضات همدانی • فخرالدین عراقی • محمد مفتح • کوثر همدانی
شخصیت های علمی و دانشمندان
صغرا آزرمی • مهدی بیانی • ابن فقیه . . .
... [مشاهده متن کامل]
محتویات [نمایش]
زندگی نامه [ویرایش]
محمد محمدی ملایری در سال ۱۳۱۳ در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران در رشته ادبیات فارسی به تحصیل پرداخت. سپس با بورس دولتی به دانشگاه آمریکایی بیروت برای تحصیل در رشته زبان و ادبیات عربی رفت. و پس از کسب دکتری تا سال ۱۳۴۶ به تدریس در دانشگاه لبنان پرداخت. سپس به تهران بازگشت و تا زمان بازنشستگی، ریاست دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران را به عهده داشت. کارهای ایران شناسی دکتر محمدی از سال ۱۳۱۶ آغاز شد. یکی از نکات حائز اهمیت در کار وی آن است که پژوهشهای ایرانشناسی خود را در یک کشور عربی، یعنی لبنان آغاز کرد. دو اثر او، «مقدمة درس الثقافة الایرانیة» و «اثرهائی الادب العربی» ( که بعدا به نام القصة العربیة. . . ، بیروت، ۱۹۴۰ چاپ شد ) و النظم الاداریة الساسانیة و «اثرها فی دولة الخلفاء» مواد اساسی کتاب پرمایه فرهنگ ایرانی را تشکیل می دادند که در سال ۱۳۲۳ و سپس با ویرایش جدید در ۱۳۳۳ خورشیدی در تهران به چاپ رسید. [۱]
در دورانی که دکتر محمدی ملایری کرسی استادی دانشگاه بیروت را در اختیار داشت، مجله «الدراسات الادبیة» را بنیان گذاری کرد و انتشار داد. این مجله که نخستین شماره آن در ۱۳۳۸ خورشیدی در بیروت انتشار یافت، به دو زبان فارسی و عربی نگاشته می شد و همه مقالات آن به مسائل ایرانشناسی یا تقابل و تعامل عربی و فارسی اختصاص داشت. [۲]
محمد محمدی ملایری به ویژه برای مجموعه شش جلدی «تاریخ و فرهنگ ایران در دوران انتقال از عصر ساسانی به عصر اسلامی» سرشناس است، اثری که تنها پس از درگذشت نویسنده برنده جایزه کتاب سال ایران در سال ۱۳۸۲ شد. [۳]
اندیشه ها [ویرایش]
هدف اصلی او در این پژوهش نه تنها اثبات تداوم فرهنگ و تمدن پیش از عرب ایران بلکه تشریح تلاش مورخان و نویسندگان عربی برای خوار داشتن و ناچیز جلوه دادن این فرهنگ از راه تعریب نام های خانوادگی و جغرافیایی ایران و مهمتر از همه با توسل به تحریف تاریخ اجتماعی و سیاسی ایرانیان بود. به اعتقاد محمدی تعریب را باید ابزاری برای پرده پوشی بر ژرفا و گستره نقش ایران در پیدایش و نضج تمدن اسلامی شمرد. افزون بر این، گرچه در باور او در میان اعراب تعریب واژه وام گرفته ( دخیل ) مرسوم بود، شیوه هایی که برای تعریب نام خانوادگی ایرانیان و نام های جغرافیایی ایران به کار برده شد، همراه با روش ناهنجار مورخان عرب در ثبت و ضبط رویدادهای تاریخی ایران به نوشته های تاریخی تحریف آمیز و تعصب آلوده این دوران انجامید. [۴] مراد از تعریب در این جا آن نوع شناخته شده ای که عربی گردانیدن کلمات فارسی باشد، نیست بلکه مراد انواع دیگر از تعریب است که چندان شناخته شده و مورد توجه نیست… در مقدمه به مقتضای مقام از دو نوع آن که یکی تعریب اشخاص بود و دیگری تعریب تاریخ ذکری رفت و برای هر کدام هم نمونه ای آورده شد. در اینجا هم سخن از تعریب است ولی از نوع دیگر آن یعنی نام های جغرافیایی. [۵]
محمدی ملایری برای اثبات تأثیر فرهنگ ایرانی در اعتلاء تمدن اسلامی دو دلیل اساسی می آورد: اول اینکه نهضت علمی و ادبی اسلام از جایی شروع شد که قرنها پایتخت ایران بود، از بغداد پایتخت عباسیان در کنار تیسفون، نه از مکه و مدینه و خاستگاه اسلام، یا دمشق پایتخت بنی امیه. دوم اینکه پایه گذاران علوم عقلی و نقلی و ادبی در زبان عربی به تعبیر عربها از موالی یعنی مسلمانان غیر عرب و بیشتر ایرانیان بودند. [۶]
آثار [ویرایش]
فرهنگ ایرانی پیش از اسلام و آثار آن در تمدن اسلام و ادبیات عربی ( ۱۳۳۳، چاپ پنجم ۱۳۸۴ )
ادب و اخلاق در ایران پیش از اسلام و آثار آن در دوران اسلامی ( ۱۳۵۲ )
تاریخ و فرهنگ ایران در دوران انتقال از عصر ساسانی به عصر اسلامی _ شش جلد ( کتاب سال ایران ) ( ۱۳۷۵ - ۱۳۸۲ )
بدء ظهور عناصر اًیرانیة فی الأ دب العربی
دروس فی آداب اللغة العربیة و تاریخها
الأ دب الفارسی فی أهم أدواره و أشهر أعلامه
منبع [ویرایش]
↑ دکتر محمد محمدی ملایری و دل ایرانشهر، آذرتاش آذرنوش، مجله بخارا، شماره ۲۴، خرداد و تیر ۱۳۸۱
↑ همان مأخذ
↑ محمدی ملایری، محمد
↑ انجمن پژوهشی ایرانشهر » آرشیو » انتقال فرهنگ ساسانی به دوره اسلامی ( بخش اول )
↑ انجمن پژوهشی ایرانشهر » آرشیو » انتقال فرهنگ ساسانی به دوره اسلامی ( بخش دوم )
↑ فصول گمشده ی فرهنگ ایرانی: نوشتاری از دکتر محمد امین ریاحی در معرفی پژوهش دکتر محمد محمدی ملایری
پیوند به بیرون [ویرایش]
فهرست کتابهای دکتر محمد محمدی ملایری
درباره استاد محمد محمدی ملایری - انجمن پژوهشی ایرانشهر
[نهفتن]
ن • ب • و
افراد سرشناس استان همدان
شاعران و نویسندگان
باباطاهر • بدیع الزمان همدانی • میرزاده عشقی • غمام همدانی • مسعود سعد سلمان • مشفق همدانی • مفتون همدانی • کلیم همدانی • ابن خالویه • میر سید علی همدانی • ناهید همدانی • غبار همدانی • داور همدانی • هوشنگ ایرانی • آزاد همدانی • کارو دردریان • جعفر ریاض همدانی • کافی ظفر همدانی • امید همدانی • مظهر همدانی • کوثری همدانی • الهی اسدآبادی • محوی همدانی • یدالله مایل تویسرکانی • میر رضی آرتیمانی • بنیامین نهاوندی • اثیرالدین عبدالله اومانی
عرفا و شخصیت های مذهبی
حافظ ابوالعلاء • نصرالله بنی صدر • خواجه یوسف همدانی • محمدجواد انصاری همدانی • ملاعلی معصومی همدانی • شیخ محمدهادی تالهی • عین القضات همدانی • فخرالدین عراقی • محمد مفتح • کوثر همدانی
شخصیت های علمی و دانشمندان
صغرا آزرمی • مهدی بیانی • ابن فقیه . . .