محمدهاشم کشمی برهانپوری

[ویکی فقه] برهانپوری، محمدهاشم کِشْمی، عارف، نویسنده و شاعر پارسی گوی شبه قاره هند در قرن یازدهم بود.
برهانپوری، محمدهاشم کِشْمی، عارف، نویسنده و شاعر پارسی گوی شبه قاره در قرن یازدهم. در حدود ۱۰۰۰ در کِشْم، از توابع بدخشان، زاده شد.
ابتدا به طریقه کبرویه تمایل داشت اما در هجده سالگی در پی رؤیایی به سلسله نقشبندیه گروید. سپس به هندوستان رفت و در برهانپور به خدمت میرمحمد نعمان، خلیفه شیخ احمد سرهندی (متوفی ۱۰۳۴)، رسید و مرید او شد.
در ۱۰۳۱ به سرهند رفت و دو سال در خدمت شیخ احمد سرهندی به سر برد و در اول رجب ۱۰۳۳، از او اجازه قرائت کتب حدیث گرفت و به برهانپور بازگشت.
با این که سرهندی و میرمحمد نعمان او را به تعلیم ذکر تأکید کرده بودند، وی به دلیل احساس نقصان در خویش از این کار خودداری کرد، ولی بعدها به تعلیم ذکر پرداخت و کار ارشاد و تبلیغش در برهانپور بسیار رونق گرفت او تا پایان عمر در برهانپور ماند و همان جا درگذشت.
← اختلاف در تاریخ وفات برهانپوری
تمامی آثار برهانپوری به فارسی است و عبارت است از :
۱) احوال حضرت قاسم شیخ کرمینی (منسوب به کَرْمینَه از روستاهای بخارا)، از مشایخ طریقه جهریه یَسویه در ماوراءالنهر (متوفی ۹۸۶).
در این رساله مؤلف در انتساب او به طریقه یسویه تحقیق کرده و احوال و اقوال و واقعه وفات او را نوشته است.
مؤلف، شرح حال کرمینی را که پیشتر در نَسَمات القدس آورده بوده، با مقدمه ای کوتاه در این رساله نقل کرده است (نسخه خطی، کتابخانه خواجه ابوالخیر محمد عبدالله جان، پیشاور، گ ۶۰ پ ـ ۶۶ ر).
۲) حُلیة رسول الله، در وصف شمایل حضرت رسول اکرم صلی الله علیه وآله وسلم، به نثر و نظم (نسخه خطی همان کتابخانه، گ ۱ر۴ ر).
۳) دیوان اشعار، مشتمل بر قصاید، مثنویات، ترجیع بند، ساقینامه، غزلیات و قطعات (نسخه خطی دیوان هند، لندن، ش ۳۰۹۶؛ مؤسسه کاما، بمبئی، ش ۱۷، ۶۷).
۴) رویداد تدوین مکتوبات امام ربّانی، مکتوبات امام ربّانی در سه دفتر، که محمدهاشم سومین دفتر را تدوین کرده است.
در این رساله رویداد تدوین و نامه ای تاریخی و تعداد مکتوبات و تتمه دفتر سوم بیان شده است.
۵) زبدة المقامات یا برکات الاحمدیة الباقیه، در شرح حال خواجه باقی بالله (متوفی ۱۰۱۲) و شیخ احمد سرهندی و فرزندان و مریدان آنان.
اگر چه این کتاب بخش دوم نسمات القدس است، صورت جداگانه ای دارد و مستقلاً (کانپور ۱۳۰۷، استانبول ۱۴۰۸) چاپ شده، و ترجمه آن به اردو نیز (سیالکوت ۱۴۰۷) منتشر شده است.
۶) طُرق الوصول فی شریعه الرسول (۱۰۴۲)، در تحقیق و اسناد چهل طریقه عرفانی که به پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم وسلّم منتهی می شوند
۷) قدرالعالی فی اسرار خیراللیالی، در بیان وجه مناسبت نزول قرآن مجید در لیلة القدر و سرّ مناسبت لیلة القدر و قرآن با ماه رمضان و سبب اختیار شب برای این کار و موجب اختفای آن شب و کیفیت علامات و آثار آن و غیره (.
۸) گوهرنامی در اسرار نام سیّد الانامی (۱۰۴۰)، در شرح یک رباعی از خواجه حسن دهلوی (متوفی ۷۳۸) و دو رباعی از مؤلف که در آن ها نام «احمد» و «محمد» به کنایه برده شده است (نسخه خطی همان کتابخانه، گ ۸۶ پ ـ۱۰۰ پ).
۹) مکتوبات کشمی، شامل شش نامه خطاب به شیخ احمد سرهندی و سه نامه خطاب به میرمحمد نعمان .
۱۰) نسمات القدس من حدایق الانس (۱۰۳۹)، تکمله رشحات عین الحیات کاشفی است، بویژه در شرح حال مریدان سعدالدّین کاشغری (متوفی ۸۶۰) و عبیدالله احرار سمرقندی (متوفی ۸۹۵)، در تراجم احوال مشایخ و دانشمندان ماوراءالنّهر و خراسان (نسخه خطی کتابخانه گنج بخش، اسلام آباد، ش ۱۰۴۷۰؛ کتابخانه فرهنگستان علوم ازبکستان، تاشکند، ش ۳۸۸).
این کتاب به اردو نیز ترجمه شده است (سیالکوت ۱۴۱۰).
محمدهاشم در نسمات القدس و طُرق الوصول بارها گفته است که در نظر دارد احوال مشایخ متأخر دیگر سلسله ها را (جز نقشبندیه) به روش نفحات الانس فراهم آورد و آن را صفحات الانوار من مقامات الاخیار بنامد، اما مسلّم نیست که به تألیف این کتاب موفّق شده باشد.