محمدفؤاد سزگین

[ویکی اهل البیت] محمدفؤاد سزگین در سال /1924-1343ق. در استانبول متولد شد. تحصیلات مقدماتی را در همان جا آغاز کرد و پس از اتمام دوره دبیرستان وارد دانشکده هندسه استانبول شد، اما آن را رها کرد و به ادامه تحصیل در "مؤسسه شرق شناسی" دانشکده ادبیات دانشگاه استانبول پرداخت.
وی با تلاش مستمر توانست در 1947 در سن 23 سالگی مدرک کارشناسی ارشد خود را در رشته "مطالعات شرق شناسی" و به دنبال آن، دکترای خود را در رشته "علوم اسلامی پژوهش های ایرانی و فلسفه" در 1950 اخذ کند. سزگین مدت ها در گروه پژوهش های اسلامی دانشگاه استانبول به فعالیت علمی و پژوهشی پرداخت. در 1960 به دلایل سیاسی، مؤسسه پژوهشی خود و چندی بعد زادگاهش، استانبول را ترک کرد و با یاری دوستش، والی هارتنر راهی فرانکفورت شد. هارتنر مؤسسه اش را در اختیار او قرار داد تا وی کتابش، تاریخ التراث العربی را کامل کند. سزگین برای قدردانی جلد اول کتابش را تقدیم او کرد.
سزگین علاوه بر تحقیق و پژوهش، کرسی تدریس در رشته تاریخ علوم طبیعی و علوم عربی اسلامی در دانشگاه فرانکفورت را بدست گرفت و اینک بیش از 40 سال است که در آنجا به تدریس و پژوهش مشغول است و برای گسترش تحقیقات تاریخ علوم اسلامی و تداوم طرح های پژوهشی در این حوزه در 1970 تأسیس "مؤسسه تاریخ علوم اسلامی و عربی" را به مرکز اروپا پیشنهاد کرد که با تلاش او در 1981-1982 شکل گرفت. این مؤسسه وابسته به دانشگاه فرانکفورت است و کتاب های مهمی منتشر کرده که در واقع حاصل خدمات سزگین است. هم اکنون وی رئیس مؤسسه است. نخستین اقدام عملی وی برای مؤسسه مذکور، اهدای کتابخانه شخصی اش بود که بین 16000-20000 جلد کتاب برگزیده داشت و جایزه ای که از ملک فیصل به خاطر ترجمه کتاب تاریخ التراث العربی از آلمانی به عربی دریافت کرده بود.
فؤاد سزگین دارای تألیفات زیادی است. مهم ترین اثر او تاریخ التراث العربی در کتابشناسی و فهرستنگاری نوشته های عربی ـ اسلامی (که به مواریث مکتوب اسلامی نیز شهرت دارد) است. این اثر در 12 جلد منتشر شده است؛ آن گونه که در <فهرست کتاب های چاپی درباره خاورمیانه> آمده، قرار است 14 جلد باشد. نوشته های عربی ـ اسلامی از ابتدای قرن اول تا سال 430ق. را شامل می شود و با جامعیتی مناسب توانسته است در پاره ای از علوم اسلامی تحقیقات و دستاوردهای شایان توجهی در حوزه پژوهش به ویژه تاریخ و مواریث مکتوب جهان اسلام عرضه کند و نواقص و کاستی ها را جبران کند.
این اثر برای نخستین بار در 1967م، به زبان آلمانی با عنوان <Geschichte der Arabischech Schrrifttums> در مؤسسه بریل لیدن منتشر شد و تا 1984 نُه جلد در موضوعات زیر به تدریج منتشر شد:
از سال 1984 وقفه ای 16 ساله در انتشار این کتاب پیش آمد و سزگین برای این نه جلد، نمایه ای درهمکرد در 604 صفحه منتشر کرد. در سال 2000 سه جلد 10، 11 و 12 در زمینه جغرافیا و نقشه نگاری منتشر شد. جلد سیزدهم فلسفه و منطق است و جلد چهاردهم آشنایی با تاریخ دانش و شناخت در کشورهای اسلامی است.
فؤاد سزگین در مقدمه اثرش گفته است که در آغاز قصد داشته است کتاب <تاریخ ادبیات عربی> اثر شرق شناس آلمانی، کارل بروکلمان (1867-1956) را با افزودن نسخه های خطی موجود در استانبول تکمیل کند، اما در جریان کار از طرح نخست چشم پوشیده و تصمیم گرفت از سویی، در حد امکان تمامی فهرست ها و پژوهش هایی را که پس از اثر بروکلمان انتشار یافته بود در اثر خود بگنجاند و از سویی دیگر درباره ادبیات چاپی و نسخه های خطی دست به تحقیق مستقل بزند.
هم اکنون، بیش از چهل سال از تألیف این اثر می گذرد. سزگین در این مدت برای جمع آوری آگاهی های لازم در تألیف این اثر به نقاط مختلفی از خاور و باختر جهان سفر کرده و به غیر از فهرست ها و کتابشناسی ها، با کثیری از فهرستنگاران و کتابشناسان جهان دیدار و رایزنی کرده است.