محمدعلی خان علاءالسلطنه ( به معنی موجب بلندی پادشاهی ) ( میرزا ) محمدعلی خان بن میرزا ابراهیم خان، از رجال قرن ۱۴ ه. ( ف. ۱۴ رمضان ۱۳۳۶ ه. ق ) سیاستمدار ایرانی و دو دوره نخست وزیر ایران در دوران قاجار بود. وی مدت ها سفیر ایران در لندن و چند بار وزیر خارجه و رئیس الوزراء شد ( ۱۲۹۶–۹۲ ، ۱۲۹۱ ) .
... [مشاهده متن کامل]
او پدر حسین علاء و میرزا مهدی مشیرالملک است که بعدها علاءالسطنه شد.
محمدعلی خان علاءالسلطنه ملقب به القاب معین الوزاره، علاءالسلطنه و پرنس، حدود سال ۱۲۱۷ ش در شهرستان خوی - آذربایجان غربی متولد شد. پدرش میرزا ابراهیم مهندس از اعضای عالی رتبه وزارت خارجه و آخرین سمتش کارگزاری ایران در بغداد بود. مادرش دختر میرزا غفار وزیر وظایف آذربایجان بود. محمدعلی تحصیلات مقدماتی و صرف و نحو عربی و زبان فرانسه و حسن خط را در ایران فراگرفت و مدتی نیز در بغداد به تکمیل تحصیلات پرداخت. در ۱۲۳۷ به استخدام وزارت خارجه درآمد و نخستین سمت وی کارپردازی بمبئی بود که نزدیک ده سال طول کشید. از کارپردازی بمبئی به کارپردازی بغداد رفت و سرانجام با گرفتن لقب معین الوزاره سرکنسول در تفلیس شد و هنگام بازگشت ناصرالدین شاه از سفر سوم فرنگستان، به علت حسن خدمت مورد تقدیر و تشویق شاه واقع گردید. در ۱۳۰۷ وزیر مختار ایران در لندن میرزا ملکم خان ناظم الدوله از کار برکنار و تمام امتیازات دولتی از او گرفته شد. ناصرالدین شاه به جای وی میرزا محمدعلی خان معین الوزراء را با لقب علاءالسلطنه به لندن فرستاد. این مأموریت هجده سال طول کشید. وی در این مأموریت توانست موافقت اولیای دولت انگلستان را به اعطای عالی ترین نشان ( به نام بند جوراب ) که ویژه سلاطین بزرگ عالم بود برای مظفرالدین شاه جلب کند. شاه نیز به پاس این خدمت به او لقب «پرنس» داد و معروف به پرنس علاءالسلطنه شد.
پس از صدور فرمان مشروطیت، به ایران خوانده و متصدی وزارت امور خارجه شد و به جای خویش مشیرالملک فرزندش را وزیر مختار در لندن نمود و ریاست کابینهٔ وزارت خارجه را به فرزند دیگرش حسین معین الوزاره سپرد. در کابینه ناصرالملک و نظام السلطنه از وزارت خارجه کنار گذاشته شد اما مجدداً در دولت مشیرالسلطنه که در هفدهم خرداد ۱۲۸۷ تشکیل شد به منصب وزارت خارجه بازگشت و تا ۲۸ اسفند ۱۲۸۸ وزیر بود. یک سال بعد که سپهدار تنکابنی برای دومین بار نخست وزیر شد، او را وزیر علوم و فوائد عامه کرد ( بیستم اسفند ۱۲۸۹ ) . از جمله مهمترین اقدامات دوره وزارت او به تصویب رساندن قانونی بود که پانزده هزار تومان از عایدات اداره نمک را به تأسیس مدرسه حقوق و سیاسی تخصیص داد. بنابر این قانون، سیزده هزار و هفتصد و هفتاد ذرع زمین از اراضی بایر موازی با باغ نگارستان برای ساخت بنای این مدرسه و همچنین یک باب موزه و یک کتابخانه در نظر گرفته شد. همچنین در همین دوره وزارتش به عنوان سفیرکبیر فوق العاده به نمایندگی از ایران در تاجگذاری جورج پنجم پادشاه انگلستان شرکت کرد. پیش از آنکه به تهران برگردد دولت سپهدار کنار رفت و جایش را به صمصام السلطنه داد که او را در مقام خود ابقا کرد تا اینکه با ترمیم کابینه اش در ۲۹ آبان وزارت معارف را از علاء السلطنه گرفت و به مشیرالدوله داد.
... [مشاهده متن کامل]
او پدر حسین علاء و میرزا مهدی مشیرالملک است که بعدها علاءالسطنه شد.
محمدعلی خان علاءالسلطنه ملقب به القاب معین الوزاره، علاءالسلطنه و پرنس، حدود سال ۱۲۱۷ ش در شهرستان خوی - آذربایجان غربی متولد شد. پدرش میرزا ابراهیم مهندس از اعضای عالی رتبه وزارت خارجه و آخرین سمتش کارگزاری ایران در بغداد بود. مادرش دختر میرزا غفار وزیر وظایف آذربایجان بود. محمدعلی تحصیلات مقدماتی و صرف و نحو عربی و زبان فرانسه و حسن خط را در ایران فراگرفت و مدتی نیز در بغداد به تکمیل تحصیلات پرداخت. در ۱۲۳۷ به استخدام وزارت خارجه درآمد و نخستین سمت وی کارپردازی بمبئی بود که نزدیک ده سال طول کشید. از کارپردازی بمبئی به کارپردازی بغداد رفت و سرانجام با گرفتن لقب معین الوزاره سرکنسول در تفلیس شد و هنگام بازگشت ناصرالدین شاه از سفر سوم فرنگستان، به علت حسن خدمت مورد تقدیر و تشویق شاه واقع گردید. در ۱۳۰۷ وزیر مختار ایران در لندن میرزا ملکم خان ناظم الدوله از کار برکنار و تمام امتیازات دولتی از او گرفته شد. ناصرالدین شاه به جای وی میرزا محمدعلی خان معین الوزراء را با لقب علاءالسلطنه به لندن فرستاد. این مأموریت هجده سال طول کشید. وی در این مأموریت توانست موافقت اولیای دولت انگلستان را به اعطای عالی ترین نشان ( به نام بند جوراب ) که ویژه سلاطین بزرگ عالم بود برای مظفرالدین شاه جلب کند. شاه نیز به پاس این خدمت به او لقب «پرنس» داد و معروف به پرنس علاءالسلطنه شد.
پس از صدور فرمان مشروطیت، به ایران خوانده و متصدی وزارت امور خارجه شد و به جای خویش مشیرالملک فرزندش را وزیر مختار در لندن نمود و ریاست کابینهٔ وزارت خارجه را به فرزند دیگرش حسین معین الوزاره سپرد. در کابینه ناصرالملک و نظام السلطنه از وزارت خارجه کنار گذاشته شد اما مجدداً در دولت مشیرالسلطنه که در هفدهم خرداد ۱۲۸۷ تشکیل شد به منصب وزارت خارجه بازگشت و تا ۲۸ اسفند ۱۲۸۸ وزیر بود. یک سال بعد که سپهدار تنکابنی برای دومین بار نخست وزیر شد، او را وزیر علوم و فوائد عامه کرد ( بیستم اسفند ۱۲۸۹ ) . از جمله مهمترین اقدامات دوره وزارت او به تصویب رساندن قانونی بود که پانزده هزار تومان از عایدات اداره نمک را به تأسیس مدرسه حقوق و سیاسی تخصیص داد. بنابر این قانون، سیزده هزار و هفتصد و هفتاد ذرع زمین از اراضی بایر موازی با باغ نگارستان برای ساخت بنای این مدرسه و همچنین یک باب موزه و یک کتابخانه در نظر گرفته شد. همچنین در همین دوره وزارتش به عنوان سفیرکبیر فوق العاده به نمایندگی از ایران در تاجگذاری جورج پنجم پادشاه انگلستان شرکت کرد. پیش از آنکه به تهران برگردد دولت سپهدار کنار رفت و جایش را به صمصام السلطنه داد که او را در مقام خود ابقا کرد تا اینکه با ترمیم کابینه اش در ۲۹ آبان وزارت معارف را از علاء السلطنه گرفت و به مشیرالدوله داد.
