محمدعلی ارشام

[ویکی فقه] محمدعلی آرشام. محمدعلی درخشی علاف، فرزند غلامرضا که بعدها نام خود را به آرشام تغییر داد، در سال ۱۳۰۰ (ه. ش) در شهرستان مشهد به دنیا آمد. وی از مهرماه ۱۳۲۱مسئولیت های اطلاعاتی خود را به عنوان افسر مرزبانی در ستاد لشکر ۱۸ خراسان آغاز کرد. وی در دوران جنگ جهانی دوم در سال ۱۳۲۰ در پادگان نظامی بجنورد در حالی که منطقه تحت اشغال شوروی وارد پادگان شد.
فعالیت وی در پادگان نظامی بجنورد، در شرایطی که منطقه فوق تحت اشغال ارتش شوروی قرار داشت، سبب شد که آرشام در رابطه با سرویس اطلاعات نظامی انگلیس قرار گیرد و در چارچوب شبکه ای از عوامل انگلیس در منطقه به خرابکاری علیه روس ها، بویژه قلی اوف – افسر اطلاعاتی شوروی که در پوشش کنسول شوروی در گنبد عمل می کرد، دست زند. در اسناد موجود، گزارشی از آرشام موجود است که طبق آن معترف شده که باتفاق اردشیرخان شادلو (از عوامل شوکت الملک (پدر اسدالله علم) علم و بزرگ مالک منطقه) فرد ترکمنی بنام موخی را به قتل رسانده است. آرشام مدعی است که موخی یکی از مامورین اطلاعاتی شوروی بوده است. طبق همین گزارش، آرشام در شکست ماجرای شورش افسران چپگرا، معروف به «قیام افسران خراسان» (به رهبری سرگرد علی اکبر اسکندانی)، نقش داشته است. فعالیت های آرشام در خراسان مورد توجه انگلیسی ها قرار گرفت. البته ابقاء وی در سازمان امنیتی ساواک هم با همکاری و حمایت انگلیس از وی بود که در واقع آرشام از جیره خواران انگلیس بود.
فعالیت های اطلاعاتی در خراسان
آرشام پس از فعالیت های اطلاعاتی در خراسان به تهران احضار شد و محرمانه به آذربایجان رفت و در سال های ۱۳۲۴- ۱۳۲۵ به تشکیل شبکه های مخفی در این منطقه دست زد. او پس از این ماموریت مجددا به مشهد اعزام شد و رئیس تجسس رکن ۲ لشکر خراسان گردید تا نقش مهم تری در فعالیت های اطلاعاتی و سیاسی سرویس اطلاعاتی بریتانیا در خراسان داشته باشد. او در دوران دولت دکتر محمد مصدق، از ۱/۵/۱۳۳۱ به آذربایجان منتقل شد و تا ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ در این خطه بود. آرشام پس از کودتای ۲۸ مرداد ۳۲، به عنوان رئیس اطلاعات لشکر خراسان مجددا به این منطقه وارد شد و در زمستان ۱۳۳۴ به مناسبت مسافرت خروشچف و بولگانین به افغانستان در یک ماموریت سری، پنهانی وارد افغانستان شد و به تماس با شبکه های مخفی در این کشور پرداخت. آرشام پس از تاسیس ساواک، نخستین ساواک استانی که تاسیس شد در خراسان بود که توسط وی پی ریزی شد. آرشام در دی ماه ۱۳۳۵ به عنوان اولین رئیس ساواک خراسان منصوب شد و به مدت ۵ سال در این ساواک نقش حساسی به عهده داشت. آرشام رئیس ساواک خراسان به حدی عملکردهایش مورد پسند انگلیس بود که به خواهش رئیس MI-۶ سفارت که می خواست به شغل مهمی دهد. وی پس از ریاست ساواک خراسان، سپس سیستان و بلوچستان و بعد استان کرمان شد.
فعالیت در منطقه ی فارس
آرشام در آذر ۱۳۴۱ ساواک فارس و بنادر را به سرهنگ مسعود حریری تحویل داد و در مرکز (اداره کل یکم ساواک) به کار پرداخت. او پس از طی دوره ویژه اطلاعاتی در آمریکا (سیا)، در ۱۹/۲/۱۳۴۵ ریاست ساواک کرمان را به دست گرفت. وی در سال ۱۳۳۵ زمینه های نارضایتی و عصیان در عشایر جنوب احساس شد و آرشام به عنوان یکی از زبده ترین عوامل MI-۶ در ساواک، در شهریور ۱۳۴۰ رئیس ساواک فارس و بنادر گردید و تا آذر ۱۳۴۱ در این سمت بود. طبق گزارش آرشام، فعالیت های او در جنوب در سه محور بود، اول، مقابله با فعالیت نیروهای ضد رژیم در دانشگاه شیراز؛ دوم، تشکیل شبکه اطلاعاتی در میان عشایر و گردآوری اطلاعات و تهیه گزارشی جامع از اوضاع فارس. گزارش مشروح فوق به شماره ۹۰۲۷/دف ۸ مورخ ۲۲/۵/۱۳۴۱ به مرکز ارسال شد و نقش اساسی در پی ریزی اقدامات بعدی در سرکوب عشایر داشت. در جریان درگیری مسلحانه عشایر در زمستان ۱۳۴۱- تابستان ۱۳۴۲، آرشام که اکنون در تهران بود، بارها در زمینه مسائل فارس با مسئولین نظامی وقت (سپهبد اسماعیل ریاحی – وزیر کشاورزی، سپهبد عزیز الله کمال – رئیس اداره دوم ارتش و سپهبد عزیزی) به مشاوره پرداخت. سومین محور فعالیت های آرشام در جنوب تاسیس «انجمن دوستی ایرانیان با شیخ نشین ها» در فارس بود که پوشش فعالیت های برون مرزی ساواک، و در واقع MI-۶ در شیخ نشین های خلیج فارس به شمار می رفت.
نقش آرشام در فراماسونری
...