محمدحسن امین الضرب ( زاده ۱۲۱۴ - مرگ ۱۲۷۷ شمسی ) محمدحسن اصفهانی ملقب به امین الضرب مخفف امین دارالضرب و مشهور به کمپانی. بزرگ ترین بازرگان قرن نوزدهم، اولین سرمایه گذار صنعتی در ایران و رئیس اتاق بازرگانی تهران.
... [مشاهده متن کامل]
محمدحسن تاجر اصفهانی فرزند آقا محمدحسین و بی بی ماه خانم از اهالی خوی در تاریخ ( ۱۲۱۴ه. شمسی ) مطابق با ( ۱۲۵۱ه. قمری ) و ( ۱۸۳۵ میلادی ) در خانواده ای صراف در اصفهان به دنیا آمد. پدر محمدحسن برای کاری اصفهان را به مقصد کرمان ترک کرد. در آن شهر او به سختی و گرفتاری دچار شد و خانواده اش تا مدت ها از او خبری نداشتند. مادر محمدحسن مجبور شد مقداری از اثاث منزل را بفروشد تا محمدحسن را به دنبال پدر بفرستد. وقتی محمدحسن به کرمان می رسد متوجه می شود پدرش را از دست داده است. او به ناچار با کمک بازرگانان اصفهانی مقیم کرمان می تواند به اصفهان برگردد.
محمدحسن پس از مرگ پدر به تهران مهاجرت کرد. مدتی به کسب وکار بی رونق مشغول بود تا اینکه با تاجری یونانی به نام پانایوتی ( Panayotti ) آشنا شد و بعد از آن با موفقیتی که کسب کرد توانست کسب وکار مستقل خود را راه بیندازد. در سال ۱۲۸۷ق بود که حاج محمدحسن امین الضرب دفاتر تجاری خود را در سرای امیر واقع در بازار تهران بنا نهاد. در تهران و چون مرد درستکاری بود توانست اعتماد مردم و دربار را جلب کند. و به مرور قبول برات بزرگان و رجال او را به شهرت رساند و با درباریان و شخص شاه ارتباط پیدا کرد. محمدحسن از طریق آشنایی با غرب و تجارتخانه های خارجی مقیم ایران با شیوه های تجارت آشنا شد و به تشکیل کمپانی پرداخت. آشنایی امین الضرب با غرب و تأثیراتی که از آن پذیرفت، موجب شد تا در زمینه های جدیدی مثل راه آهن و کارخانه نیز سرمایه گذاری کند. وی از طریق افزایش سرمایه اش به یکی از ثروتمندترین تجار عصر خود بدل شد. سرمایه او را به مبلغی بالغ بر ۲۵میلیون تومان تخمین زده اند.
دارالضرب دولتی تا ۱۲۹۰ ق/ ۱۸۷۳ م به صورت ارثی در اختیار خاندان معیرالممالک قرار داشت. در این وقت آخرین فرد بازماندهٔ این دودمان یعنی دوستعلی خان نظام الدوله درگذشت. پسرش دوست محمد_معیرالممالک که داماد ناصرالدین شاه بود، علاقه ای به ادامه مشاغل پدر نداشت و آن را رها کرد. به این ترتیب ناصرالدین شاه ادارهٔ ضرابخانه را به ابراهیم امین السلطان واگذار کرد که مشاغل متعددی بر عهده داشت. از ۱۲۹۳ ق/ ۱۸۷۶م ضرابخانه دولتی متحول شد و به صورت رسمی درآمد. در ابتدا امین السلطان، محمدحسن را به عنوان دستیار انتخاب کرد و سپس امور آنجا را مستقلاً به او سپرد و لقب امین الضرب به وی اعطاء شد. امین الضرب تا پایان دوره ناصرالدین شاه چندین بار اداره ضرابخانه را به عهده داشت. او بانکدار آقامحمدابراهیم ارباب و میرزا علی اصغر اتابک پدر و پسر بود. در سال ۱۲۹۷ق امین السلطان به عنوان اجاره دار دولت انتخاب شد و تعهد پرداخت مبلغ ۲۵هزار تومان به خزانه سلطنتی را داشت که بدون کمک مؤثر حاج محمدحسن که خبره امور پولی و مالی بود نمی توانست به تنهایی کار را پیش ببرد. درواقع حاج محمدحسن بود که ضرب سکه و پول را تا سال ۱۲۱۵ق ( که امین السلطان پسر از صدرات عزل شد ) برعهده داشت.
... [مشاهده متن کامل]
محمدحسن تاجر اصفهانی فرزند آقا محمدحسین و بی بی ماه خانم از اهالی خوی در تاریخ ( ۱۲۱۴ه. شمسی ) مطابق با ( ۱۲۵۱ه. قمری ) و ( ۱۸۳۵ میلادی ) در خانواده ای صراف در اصفهان به دنیا آمد. پدر محمدحسن برای کاری اصفهان را به مقصد کرمان ترک کرد. در آن شهر او به سختی و گرفتاری دچار شد و خانواده اش تا مدت ها از او خبری نداشتند. مادر محمدحسن مجبور شد مقداری از اثاث منزل را بفروشد تا محمدحسن را به دنبال پدر بفرستد. وقتی محمدحسن به کرمان می رسد متوجه می شود پدرش را از دست داده است. او به ناچار با کمک بازرگانان اصفهانی مقیم کرمان می تواند به اصفهان برگردد.
محمدحسن پس از مرگ پدر به تهران مهاجرت کرد. مدتی به کسب وکار بی رونق مشغول بود تا اینکه با تاجری یونانی به نام پانایوتی ( Panayotti ) آشنا شد و بعد از آن با موفقیتی که کسب کرد توانست کسب وکار مستقل خود را راه بیندازد. در سال ۱۲۸۷ق بود که حاج محمدحسن امین الضرب دفاتر تجاری خود را در سرای امیر واقع در بازار تهران بنا نهاد. در تهران و چون مرد درستکاری بود توانست اعتماد مردم و دربار را جلب کند. و به مرور قبول برات بزرگان و رجال او را به شهرت رساند و با درباریان و شخص شاه ارتباط پیدا کرد. محمدحسن از طریق آشنایی با غرب و تجارتخانه های خارجی مقیم ایران با شیوه های تجارت آشنا شد و به تشکیل کمپانی پرداخت. آشنایی امین الضرب با غرب و تأثیراتی که از آن پذیرفت، موجب شد تا در زمینه های جدیدی مثل راه آهن و کارخانه نیز سرمایه گذاری کند. وی از طریق افزایش سرمایه اش به یکی از ثروتمندترین تجار عصر خود بدل شد. سرمایه او را به مبلغی بالغ بر ۲۵میلیون تومان تخمین زده اند.
دارالضرب دولتی تا ۱۲۹۰ ق/ ۱۸۷۳ م به صورت ارثی در اختیار خاندان معیرالممالک قرار داشت. در این وقت آخرین فرد بازماندهٔ این دودمان یعنی دوستعلی خان نظام الدوله درگذشت. پسرش دوست محمد_معیرالممالک که داماد ناصرالدین شاه بود، علاقه ای به ادامه مشاغل پدر نداشت و آن را رها کرد. به این ترتیب ناصرالدین شاه ادارهٔ ضرابخانه را به ابراهیم امین السلطان واگذار کرد که مشاغل متعددی بر عهده داشت. از ۱۲۹۳ ق/ ۱۸۷۶م ضرابخانه دولتی متحول شد و به صورت رسمی درآمد. در ابتدا امین السلطان، محمدحسن را به عنوان دستیار انتخاب کرد و سپس امور آنجا را مستقلاً به او سپرد و لقب امین الضرب به وی اعطاء شد. امین الضرب تا پایان دوره ناصرالدین شاه چندین بار اداره ضرابخانه را به عهده داشت. او بانکدار آقامحمدابراهیم ارباب و میرزا علی اصغر اتابک پدر و پسر بود. در سال ۱۲۹۷ق امین السلطان به عنوان اجاره دار دولت انتخاب شد و تعهد پرداخت مبلغ ۲۵هزار تومان به خزانه سلطنتی را داشت که بدون کمک مؤثر حاج محمدحسن که خبره امور پولی و مالی بود نمی توانست به تنهایی کار را پیش ببرد. درواقع حاج محمدحسن بود که ضرب سکه و پول را تا سال ۱۲۱۵ق ( که امین السلطان پسر از صدرات عزل شد ) برعهده داشت.
