محمدتقی دانش پژوه

محمدتقی دانش پژوه در ۳۰ فروردین سال ۱۲۹۰، در منطقه دلارستاق روستای ناندل آمل متولد گردید. پس از سپری کردن دوران کودکی، تحصیلات مقدماتی را نزد پدر آغاز کرد. محمدتقی دانش پژوه پس از سپری کردن دوران کودکی تحصیل آغاز کرد و مقدمات ادبی را پس از خواندن قرآن کریم، دیوان حافظ و نصاب الصبیان را فراگرفت. وی در این بین نیز زبان فرانسوی را یادگرفت. وی همچنین زیر نظر جلال الدین اعتضادی خط نویسی را فرا آموخت.
دانش پژوه در سن هجده سالگی با درگذشت پدر برای ادامه تحصیل راهی شهر قم گردید تا از جلسات درس و بحث علمای فقه آن مرکز علمی استفاده کند. او در قم و سپس در تهران نزد علما و اساتیدی چون مرعشی نجفی، میرزا ابوالفضل گلپایگانی، میرزا قوام لاریجانی، میرزا هاشم آملی، میرزا مهدی آشتیانی و سید محمد مشکات بهره علمی برد و به تکمیل تحصیلات خود پرداخت و در ۱۳۲۰ از دانشگاه تهران لیسانس گرفت و در دانشگاه به همراه ایرج افشار، عباس زریاب خویی و منوچهر ستوده به خدمتگزاری فرهنگ ایران پرداخت. پس از دو سال اقامت، به سبب گرفتاری های زندگی نتوانست در قم بماند و به شهر آمل برگشت و نزد عالمان این شهر از جمله ابوالحسن واعظ جوادی آملی و ابوالحسن پیشنماز آملی به تحصیل پرداخت.
دانش پژوه در سال ۱۳۱۶ راهی تهران شد. چهار سالی در مدرسه سپهسالار قدیم به تحصیل پرداخت، سپس دوره دانشکده معقول و منقول را در مدرسه سپهسالار جدید مدرسه عالی شهید مطهری و دانشسرای عالی را طی کرد تا اینکه سر از دانشکده الهیات دانشگاه تهران درآورد و در سال ۱۳۲۰ به اخذ درجه لیسانس از این دانشگاه نائل آمد.
پس از فارغ التحصیل شدن به عنوان کمک کتابدار در کتابخانه دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران مشغول به کار شد. لیسانس حقوق دانش پژوه به او اجازه داد تا به عنوان رئیس کتابخانه دانشکده ادبیات موقعیت خود را تحکیم بخشد. نخستین مقاله وی با عنوان از منطق ارسطو تا روش شناسی نوین در نخستین شماره مجله جلوه، نشریه جامعه لیسانسه های دانشکده علوم معقول و منقول به چاپ رسید. برخی دیگر از آثار اولیه وی در نشریاتی چون دانشنامه، سخن، دانش و مهر منتشر شد. دانش پژوه در سیر فعالیت در دانشگاه تهران، در سال ۱۳۳۲ به ریاست کتابخانه مرکزی دانشگاه منصوب گردید و در سال ۱۳۴۳ مشاور فنی کتابخانه مرکزی و در سال ۱۳۲۶ عضو کمیته علمی آن شد. محمدتقی دانش پژوه از سال ۱۳۳۴ در دانشکده الهیات دانشگاه تهران به تدریس مشغول شد. وی در آذر ۱۳۳۳ به ریاست کتابخانه کتب خطی دانشگاه تهران و در مهر ۱۳۳۴ به ریاست کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران، که قبل از او برعهده منوچهر ستوده بود، منصوب شد و در خرداد ۱۳۴۳ به مشاورت فنی کتابخانه مرکزی و در تیر ۱۳۴۶ به عضویت کمیته این کتابخانه نایل گردید و در ضمن این تحولات، همچنان سمت معاونت کتابخانه دانشکده حقوق و علوم سیاسی را نیز برعهده داشت. وی در بهمن ۱۳۳۴ با دعوت از طرف شورای دانشگاه تهران مدرس دروس درایه الحدیث و فرهنگ ایرانیان در دانشکده الهیات و معارف شد. دانش پژوه در سال ۱۳۴۹ به مرتبه دانشیار تمام وقت دانشکده ادبیات و علوم انسانی ارتقا یافت و از آن پس یکسره به آموزش و پژوهش پرداخت و به درخواست کتابخانه مرکزی از رئیس وقت دانشگاه، عنوان مشاور علمی کتابخانه نیز به او داده شد که تا اواخر عمر چه موظف و چه غیرموظف، کار مشاوره را انجام می داد. دانش پژوه همچنین تدوین فهرست میکروفیلم های کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران را برعهده داشت. این فهرست که در سه مجلد در سال های ۱۳۴۸، ۱۳۵۳ و ۱۳۶۳ منتشر شد، مشتمل بر مشخصات حدود هفت هزار حلقه میکروفیلم از نسخه های خطی، فرمان ها، قباله ها، نامه های تاریخی، عکس ها، جراید قدیمی و کتاب های چاپی نادر موجود در کتابخانه های ایران و جهان است.