محمدباقر خلخالی

محمدباقر خلخالی در ۱۸۲۹ میلادی در روستای قره بلاغ ( کاغذکنان ) شهرستان میانه ( بخش کاغذکنان در آن زمان بخشی از شهرستان خلخال محسوب می شد ) متولد شد و در ۱۳۱۶ هجری قمری از دنیا رفت. او شاعری دانا و بدیهه گویی حاضرجواب و استاد بود. وی اشعارش را به دو زبان فارسی و ترکی آذربایجانی می نوشت. وی تحصیلات خود را در خانه با استاد آخوند مولا حیدر که پدرش بود شروع کرد، بعدها برای ادامه تحصیل به زنجان و قزوین رفت.
میرزا محمدباقر برای پیاده کردن افکار خود، مردم را به دو دسته تقسیم کرده بود: مردم عام و مردم خاص. مردم عام را به وسیلهٔ شمشیر برنده ای بنام طنز آگاهی می داد و مردم خاص را با کمک مدرسه علمیه ای که خود آن را بنا نهاده بود و شاگردان بزرگی در آنجا تربیت نمود، هدایت می کرد. از آن مدرسه که به دارالعلم معروف بود و طلاب زیادی از میانه، خلخال و زنجان بدانجا روی می آوردند، بازدیدی داشتیم که اشک در چشمان هر بیننده ای جمع می کرد. چه کسی می دانست مکتب پررونق میرزا باقر روزی بدین حال بیفتد
این روحانی منتقد و متفکر، در کنار انتقاد از دربار و دربارمسلکان، از اشاعه دین اسلام غافل نمی ماند و مدرسه ای بنام دارالعلم در زادگاهش تأسیس می کند که محل رجوع خیل مشتاقان او از خلخال، میانه و زنجان بود. او شاگردان زیادی تربیت نمود که هر کدام نوری در منطقه شان بودند که ملافاضل کاغذکنانی از جمله آنهاست. ۲۰ تا ۲۵ طلبه به وسیلهٔ او مسلط به زبان عربی و فارسی شدند.
از آثار وی می توان مثنوی به زبان ترکی آذری به نام ثعلبیه را نام برد که بارها در تبریز و استانبول به چاپ رسیده است مثنوی ثعلبیه به شکل نظم و داستان است که در آن اصول زندگی اخلاق اجتماعی توضیح داده شده است. قباد طوفانی این کتاب را در سال ۱۳۳۹ هجری قمری، ۱۲۹۹هجری شمسی به زبان فارسی ترجمه کرد. در سال ۱۳۸۷ اکبر پرندی ثعلبیه محمد باقر خلخالی را از روی نسخه خطی منحصر به فرد که در زمان حیات شاعر و توسط پسر ارشد شاعر نوشته شده است را باز نویسی و چاپ کرد .