محمد نخشب ( ۱۳۰۲ – ۱۳۵۵ ) از فعالان سیاسی مذهبی در حکومت پهلوی دوم. وی سال ۱۳۲۲به همراه حسین راضی، جلال الدین آشتیانی و گروهی از دانش آموزان و دانشجویان نهضت خداپرستان سوسیالیست و حزب مردم ایران را پایه گذاری کردند. نخشب به همراه اعضای نهضت خداپرستان سوسیالیست ابتدا به حزب ایران می پیوندند ولی پس از مدتی به دلیل اختلاف در خط مشی اجرایی، از این حزب جدا شده و حزب آزادی مردم ایران و سپس حزب مردم ایران را تأسیس می کند.
... [مشاهده متن کامل]
نخشب دوران دبیرستان خود را در علمیه گذراند و در سال ۱۳۲۴ از دانشگاه تهران در رشته علوم سیاسی و حقوق با درجه لیسانس فارغ التحصیل شد سپس در سال ۱۳۳۷ فوق لیسانس خود را گرفت و در سال ۱۳۴۲ با بورسیه سازمان ملل به دانشگاه نیویورک رفته دکترای علوم اداری را اخذ نمود.
در شب بعد از کودتای ۲۸ مرداد حزب مردم ایران که در آن زمان جمعیت آزادی مردم ایران نام داشت، جلسه ای تشکیل می دهد و از محمد مصدق اعلام پشتیبانی می کند. ایدهٔ اولیه ایجاد تشکلی برای مقابله با کودتا به ذهن محمد نخشب می رسد و با مذاکراتی که با سید رضا زنجانی با حضور حسین شاه حسینی و ابراهیم کریم آبادی انجام گرفت، توانستند قدم های نخست را در بعد از کودتا بردارند. هسته اولیه تشکیل دهنده نهضت مقاومت ملی شامل محمد نخشب، حسین شاه حسینی و سید رضا زنجانی و ابراهیم کریم آبادی بودند. پس از مدتها فعالیت نخشب، دستگیر می شود. اما پس از آزادی راهی آمریکا شده و در سازمان ملل مشغول کار می شود. نخشب به اتفاق مصطفی چمران، ابراهیم یزدی، علی شایگان، قطب زاده جبهه ملی ایران در آمریکا را پایه ریزی کرد. محمد نخشب در ایجاد کنفدراسیون دانشجویان ایرانی و انجمن اسلامی دانشجویان ایرانی در آمریکا فعال بود. وی نماینده جبهه ملی سوم در شعبه آمریکای کنفدراسیون دانشجویان ایرانی بود.
وی نخستین ایرانی بود که برای تلفیق شیعه با سوسیالیسم اروپایی کوشش کرده است. وی در نوشته های خود به صراحت از جنبش های چپ منهای مارکسیسم دفاع می کرد.
نخشب معتقد بود که نه عدالت بدون آزادی و دموکراسی تحقق پذیر است و نه آزادی و دموکراسی، بدون برابری و عدالت اجتماعی از روی کاغذ به عمل می آید.
محمد نخشب در مقدمه بشر مادی می نویسد: شاید تصور شود من می خواهم از یک سیستم قدیمی دفاع کنم یا از تحولی که اجتماع ما در آستانه آن است، جلوگیری کنم. بر عکس، نه تنها این طور نیست، بلکه نویسنده این حقایق به طور جدی و غیرقابل گذشت طرفدار یک تحول عمیق و اساسی سوسیالیستی است.
... [مشاهده متن کامل]
نخشب دوران دبیرستان خود را در علمیه گذراند و در سال ۱۳۲۴ از دانشگاه تهران در رشته علوم سیاسی و حقوق با درجه لیسانس فارغ التحصیل شد سپس در سال ۱۳۳۷ فوق لیسانس خود را گرفت و در سال ۱۳۴۲ با بورسیه سازمان ملل به دانشگاه نیویورک رفته دکترای علوم اداری را اخذ نمود.
در شب بعد از کودتای ۲۸ مرداد حزب مردم ایران که در آن زمان جمعیت آزادی مردم ایران نام داشت، جلسه ای تشکیل می دهد و از محمد مصدق اعلام پشتیبانی می کند. ایدهٔ اولیه ایجاد تشکلی برای مقابله با کودتا به ذهن محمد نخشب می رسد و با مذاکراتی که با سید رضا زنجانی با حضور حسین شاه حسینی و ابراهیم کریم آبادی انجام گرفت، توانستند قدم های نخست را در بعد از کودتا بردارند. هسته اولیه تشکیل دهنده نهضت مقاومت ملی شامل محمد نخشب، حسین شاه حسینی و سید رضا زنجانی و ابراهیم کریم آبادی بودند. پس از مدتها فعالیت نخشب، دستگیر می شود. اما پس از آزادی راهی آمریکا شده و در سازمان ملل مشغول کار می شود. نخشب به اتفاق مصطفی چمران، ابراهیم یزدی، علی شایگان، قطب زاده جبهه ملی ایران در آمریکا را پایه ریزی کرد. محمد نخشب در ایجاد کنفدراسیون دانشجویان ایرانی و انجمن اسلامی دانشجویان ایرانی در آمریکا فعال بود. وی نماینده جبهه ملی سوم در شعبه آمریکای کنفدراسیون دانشجویان ایرانی بود.
وی نخستین ایرانی بود که برای تلفیق شیعه با سوسیالیسم اروپایی کوشش کرده است. وی در نوشته های خود به صراحت از جنبش های چپ منهای مارکسیسم دفاع می کرد.
نخشب معتقد بود که نه عدالت بدون آزادی و دموکراسی تحقق پذیر است و نه آزادی و دموکراسی، بدون برابری و عدالت اجتماعی از روی کاغذ به عمل می آید.
محمد نخشب در مقدمه بشر مادی می نویسد: شاید تصور شود من می خواهم از یک سیستم قدیمی دفاع کنم یا از تحولی که اجتماع ما در آستانه آن است، جلوگیری کنم. بر عکس، نه تنها این طور نیست، بلکه نویسنده این حقایق به طور جدی و غیرقابل گذشت طرفدار یک تحول عمیق و اساسی سوسیالیستی است.
