محمدرضا بوشهری معروف به «اصلاح» مصداق بارز و شاهد ناظری بر این گفته ها است، اصلاح طلبی اسلامخواه و آزادیخواهی وطن پرست که تمام تاب وتوان خویش را در راه آرمان خود ( آزادیخواهی و استقلال طلبی ) به کار گرفته از قلم سلاحی برنده می سازد و به مبارزه با استبداد و استعمار همت می گمارد. مردی که با ایمانی راسخ و اعتقادی راستین در نهضت مشروطه خواهی گام نهاده، در این راه سعی و تلاش بی دریغ می نماید و آن گاه که به واسطه برقراری مجدد استبداد دستاوردهای مشروطیت را در خطر می یابد آواره غربت شده مبارزات خود را از آنجا پی می گیرد. همزمان با جنگ جهانی اول و درست زمانی که موطنش زیر چکمه های سنگین استعمار لگد کوب می شود، عزم وطن نموده در مقابل دشمن می ایستد. پس از جنگ جهانی و با قدرت گیری رضاخان از پای ننشسته این بار سلاحش را تیزتر از گذشته بر سر دیکتاتور فرو می آورد.
... [مشاهده متن کامل]
سرانجام هم پس از یک دوره انزوا، در گوشه ای تنها و غریب و بی نام و نشان چشم از جهان فرو می بندد. دراین مجال اندک و مقال کوتاه سعی بر آن داریم تا گوشه ای از زندگی و مبارزات مرحوم محمدرضا بوشهری را به تصویر کشیم.
آقا محمدرضا دریسی بوشهری فرزند حاج علی در دی ماه سال1252 شمسی ( ذی الحجه1294 قمری ) در روستای دریس از توابع کازرون متولد شد. تحصیلات خود را در مکتبخانه های محل تولد و سپس در بوشهر می گذراند. سفرهای مکرر و طولانی وی به بوشهر باعث شهرتش به محمدرضا بوشهری می گردد.
آغاز فعالیت های سیاسی اصلاح همزمان با آغاز شکل گیری نهضت مشروطیت در ایران است. وی در جریان مبارزات مشروطه خواهی وارد صف سیاسیون مشروطه خواه شده در راه کسب آزادی، نابودی استبداد و تحصیل مشروطیت تلاش می کند. اما توفانی که در تهران به دست محمد علی شاه با به توپ بستن نماد مشروطیت به پا شد زندگی اصلاح را متلاطم تر کرد.
به توپ بستن مجلس از سوی محمد علی شاه و آغاز استبداد صغیر، آرمان های هر هوادار و دلسوز مشروطیت ایران را به یاس بدل کرد. محمدرضا بوشهری همچون دیگر دلبستگان به مشروطیت و سر سپردگان آزادی بسیار نومید و سر خورده گردید و از آنجایی که به واسطه استبداد محمدعلی شاهی امکان ادامه فعالیتش در ایران غیر ممکن شده بود، جلای وطن نموده و علم آزادیخواهی را در هندوستان بر افراشت و در شهر بمبئی اقدام به انتشار روزنامه اصلاح نمود.
محمدرضا بوشهری در محرم سال1327 ق برای دفاع از مشروطه ایران و افشای جنایات محمد علی شاه روزنامه اصلاح را منتشر ساخت. وی در اولین سر مقاله این روزنامه هدف و خط مشی اجتماعی و سیاسی آن را این چنین تصویر می کند.
«برای تاسیس این جریده جهاتی داریم که شاید تدریجا طی مقالات خود به اظهارش بپردازیم و حالابا ضیق وقت همین قدر به ملاحظه کنندگان اعلام می داریم که ابدا قصدی جز خدمت به وطن و همنوع خود نداریم و از این رو بالمره با هیچ کس طرف نبوده و نیستیم و فقط هم خود را بر اجرای آن خدمت معطوف کرده و می کنیم و با همین خرابی اسباب و حقارت آلات که دلالت بر بضاعت مزجات ما دارد اقدام نموده، امیدواریم مشترکین عظام و هموطنان گرامی همین قدر بر ما منت نهاده عرایض ما را درست گوش دارند تا بلکه از توجهات الهی این سحاب مظلم از افق وطن مرتفع گردد.
روزنامه اصلاح هر چهارشنبه طبع و پنج شنبه توزیع می شد و در سر برگ آن این جمله نوشته شده بود. «جریده ای ا ست آزاد و در اصلاحات سخن می راند» این روزنامه ابتدا در چهار صفحه منتشر می شد اما پس از19 شماره در8 صفحه منتشر شده است.
از محمدرضا بوشهری نامه ای خطاب به معاضدالسلطنه که در آن هنگام در سوئیس اقامت داشت در دست است که به وضوح نمایانگر وفاداری و دلسوزی او در مورد مشروطیت می باشد. در این نامه که در تاریخ11 صفر1327 از بمبئی ارسال شده آمده است:
. . . « لاکن پس از انفصال میهن مقدس، از تغییر حالت بعضی هموطنان چنان دماغم متعفن گشت که یک دقیقه تاب اقامت نیاورده فوری عازم بمبئی شدم. چون استعدادی نداشتم، با این حقارت اسباب مشغول طبع یک روزنامه گردم و از خداوند طلب توفیق در ترقی آن می نمایم. . . »
اصلاح که هدف خود را حمایت از مشروطیت قرار داده و در راه اعاده آن تلاش می نمود ارتباط وثیقی با رهبران دینی مشروطیت علی الخصوص علمای مقیم نجف برقرار نموده و همگام با آنان در راه دفاع از مشروطیت مبارزه می کرد. وی در روزنامه «اصلاح» اعلامیه ها و فتاوای علما را درج نموده و تفسیرها و تحلیلهای مهمی پیرامون آنها به رشته تحریر در می آورد. به عنوان نمونه در شماره19 خود تلگراف آخوند خراسانی به انجمن ایالتی بوشهر را که راجع به حفظ امنیت و مراقبت از واردات و صادرات کشور از طریق بندر بوشهر می باشد درج گردیده است. اصلاح درتحلیل تلگراف مذکور می نویسد:
. . . « این تلگراف حضرت آیت الله تکلیف قطعی امروزه عموم ملت را در پاداش تلگراف شاه ، صاف و ساده نشان می دهد که در این موقع که شخص شاه باب مسالمت مفتوح نموده و عقاید خود را بالنسبه به ملک و ملت به طور بی غرضانه جلوه می دهد و برای اعاده مشروطیت خود را حاضر قلمداد ه، باید اظهارات او را تردید ننمود . . . لیکن تا زمانی که الفاظ در شهرستان عمل داخل نشده و اطمینان کامل برای ملت حاصل نگشته ، بر افرادی که طلسم استبداد را از هم شکسته و ادارات دولتی ]را[ متصرف شده اند؛ لازم است که برنفوذ خود باقی بوده و حکام را فقط قوه مجریه خود دانند، تا اینکه مجلس شورای ملی مطابق قانون اساسی داند و امورات مرتب گردد. »
محمدرضا بوشهری پس از چند سال اقامت در هند ، با آغاز جنگ جهانی اول به بوشهر بازگشت و مبارازات ضد استعماری خود را در این شهر از سرگرفت. وی به نهضتی که از سوی دلیران تنگستان و دشتستان علیه انگلستان ایجاد شده بود پیوست .
البته وی بیش از هر سلاحی ، از سلاح قلم استفاده می کرد . و از طریق روزنامه« اصلاح» که آن رامجددا در بوشهر راه اندازی نموده بود به مبارزه علیه استعمار ادامه داد.
در همین اوضاع و احوال . . .
... [مشاهده متن کامل]
سرانجام هم پس از یک دوره انزوا، در گوشه ای تنها و غریب و بی نام و نشان چشم از جهان فرو می بندد. دراین مجال اندک و مقال کوتاه سعی بر آن داریم تا گوشه ای از زندگی و مبارزات مرحوم محمدرضا بوشهری را به تصویر کشیم.
آقا محمدرضا دریسی بوشهری فرزند حاج علی در دی ماه سال1252 شمسی ( ذی الحجه1294 قمری ) در روستای دریس از توابع کازرون متولد شد. تحصیلات خود را در مکتبخانه های محل تولد و سپس در بوشهر می گذراند. سفرهای مکرر و طولانی وی به بوشهر باعث شهرتش به محمدرضا بوشهری می گردد.
آغاز فعالیت های سیاسی اصلاح همزمان با آغاز شکل گیری نهضت مشروطیت در ایران است. وی در جریان مبارزات مشروطه خواهی وارد صف سیاسیون مشروطه خواه شده در راه کسب آزادی، نابودی استبداد و تحصیل مشروطیت تلاش می کند. اما توفانی که در تهران به دست محمد علی شاه با به توپ بستن نماد مشروطیت به پا شد زندگی اصلاح را متلاطم تر کرد.
به توپ بستن مجلس از سوی محمد علی شاه و آغاز استبداد صغیر، آرمان های هر هوادار و دلسوز مشروطیت ایران را به یاس بدل کرد. محمدرضا بوشهری همچون دیگر دلبستگان به مشروطیت و سر سپردگان آزادی بسیار نومید و سر خورده گردید و از آنجایی که به واسطه استبداد محمدعلی شاهی امکان ادامه فعالیتش در ایران غیر ممکن شده بود، جلای وطن نموده و علم آزادیخواهی را در هندوستان بر افراشت و در شهر بمبئی اقدام به انتشار روزنامه اصلاح نمود.
محمدرضا بوشهری در محرم سال1327 ق برای دفاع از مشروطه ایران و افشای جنایات محمد علی شاه روزنامه اصلاح را منتشر ساخت. وی در اولین سر مقاله این روزنامه هدف و خط مشی اجتماعی و سیاسی آن را این چنین تصویر می کند.
«برای تاسیس این جریده جهاتی داریم که شاید تدریجا طی مقالات خود به اظهارش بپردازیم و حالابا ضیق وقت همین قدر به ملاحظه کنندگان اعلام می داریم که ابدا قصدی جز خدمت به وطن و همنوع خود نداریم و از این رو بالمره با هیچ کس طرف نبوده و نیستیم و فقط هم خود را بر اجرای آن خدمت معطوف کرده و می کنیم و با همین خرابی اسباب و حقارت آلات که دلالت بر بضاعت مزجات ما دارد اقدام نموده، امیدواریم مشترکین عظام و هموطنان گرامی همین قدر بر ما منت نهاده عرایض ما را درست گوش دارند تا بلکه از توجهات الهی این سحاب مظلم از افق وطن مرتفع گردد.
روزنامه اصلاح هر چهارشنبه طبع و پنج شنبه توزیع می شد و در سر برگ آن این جمله نوشته شده بود. «جریده ای ا ست آزاد و در اصلاحات سخن می راند» این روزنامه ابتدا در چهار صفحه منتشر می شد اما پس از19 شماره در8 صفحه منتشر شده است.
از محمدرضا بوشهری نامه ای خطاب به معاضدالسلطنه که در آن هنگام در سوئیس اقامت داشت در دست است که به وضوح نمایانگر وفاداری و دلسوزی او در مورد مشروطیت می باشد. در این نامه که در تاریخ11 صفر1327 از بمبئی ارسال شده آمده است:
. . . « لاکن پس از انفصال میهن مقدس، از تغییر حالت بعضی هموطنان چنان دماغم متعفن گشت که یک دقیقه تاب اقامت نیاورده فوری عازم بمبئی شدم. چون استعدادی نداشتم، با این حقارت اسباب مشغول طبع یک روزنامه گردم و از خداوند طلب توفیق در ترقی آن می نمایم. . . »
اصلاح که هدف خود را حمایت از مشروطیت قرار داده و در راه اعاده آن تلاش می نمود ارتباط وثیقی با رهبران دینی مشروطیت علی الخصوص علمای مقیم نجف برقرار نموده و همگام با آنان در راه دفاع از مشروطیت مبارزه می کرد. وی در روزنامه «اصلاح» اعلامیه ها و فتاوای علما را درج نموده و تفسیرها و تحلیلهای مهمی پیرامون آنها به رشته تحریر در می آورد. به عنوان نمونه در شماره19 خود تلگراف آخوند خراسانی به انجمن ایالتی بوشهر را که راجع به حفظ امنیت و مراقبت از واردات و صادرات کشور از طریق بندر بوشهر می باشد درج گردیده است. اصلاح درتحلیل تلگراف مذکور می نویسد:
. . . « این تلگراف حضرت آیت الله تکلیف قطعی امروزه عموم ملت را در پاداش تلگراف شاه ، صاف و ساده نشان می دهد که در این موقع که شخص شاه باب مسالمت مفتوح نموده و عقاید خود را بالنسبه به ملک و ملت به طور بی غرضانه جلوه می دهد و برای اعاده مشروطیت خود را حاضر قلمداد ه، باید اظهارات او را تردید ننمود . . . لیکن تا زمانی که الفاظ در شهرستان عمل داخل نشده و اطمینان کامل برای ملت حاصل نگشته ، بر افرادی که طلسم استبداد را از هم شکسته و ادارات دولتی ]را[ متصرف شده اند؛ لازم است که برنفوذ خود باقی بوده و حکام را فقط قوه مجریه خود دانند، تا اینکه مجلس شورای ملی مطابق قانون اساسی داند و امورات مرتب گردد. »
محمدرضا بوشهری پس از چند سال اقامت در هند ، با آغاز جنگ جهانی اول به بوشهر بازگشت و مبارازات ضد استعماری خود را در این شهر از سرگرفت. وی به نهضتی که از سوی دلیران تنگستان و دشتستان علیه انگلستان ایجاد شده بود پیوست .
البته وی بیش از هر سلاحی ، از سلاح قلم استفاده می کرد . و از طریق روزنامه« اصلاح» که آن رامجددا در بوشهر راه اندازی نموده بود به مبارزه علیه استعمار ادامه داد.
در همین اوضاع و احوال . . .