ابوجعفر محمد بن رستم دشمنزیار ( ۳۹۸ تا ۴۳۳ ق / ۳۸۶–۴۲۰ خورشیدی» ) ملقب به علاءالدوله حسام الدین، پسر رستم بن مرزبان دشمنزیار معروف به دشمنزیار بود. وی نخست از اسپهبدان اصفهان بود اما پریشانی های سیاسی و نظامی ایران که ناشی از ضعف روزافزون امیران آل بویه و فزونی قدرت غزنویان در شرق و شمال ایران بود، همراه با تأسیس دولت های کوچک مستقل و نیمه مستقلی چون آل مسافر و آل حسنویه در غرب، و پاره ای از خاندان های کهن تر دیلمی در شمال، سبب شد که «محمد رستم دشمنزیار» نیز مدعی استقلال شود دولت کاکوییان را در اصفهان بنیان نهاد و بنام خود در اصفهان سکه زد. خلیفه عباسی القادر بالله در سال ۳۹۷ خورشیدی حکومت وی را به رسمیت شناخت. پس از مرگ وی در سال ۴۳۳ خورشیدی فرزندش ابومنصور فرامرز به جای وی به اسپهبدی اصفهان رسید.
... [مشاهده متن کامل]
پدرش، رستم بن مرزبان، از آل باوند خال مجدالدوله دیلمی ( کاکویهٔ ) سیده ملک خاتون بود و خودش کاکوزاده «سیده خاتون» محسوب می شد و برای همین در دستگاه فخرالدوله دیلمی پسر کاکویه خوانده می شد. رستم بن مرزبان از سرکردگان دیلمی در سپاه فخرالدوله بود و تا هنگام مرگ «حدود سال ۳۸۸ خورشیدی» در دربار سیده خاتون به عنوان کاکویهٔ ملکه، کاردار دربار بود و چندی هم اسپهبدی شهریارکوه تبرستان را داشت. محمد دشمنزیار هم از جانب ملک خاتون به نیابت عین الدوله خردسال، اسپهبدی اصفهان و ولایت جبال را داشت.
در کشمکشی که بین سیده خاتون با پسرش مجدالدوله دیلمی درگرفت و منجر به فرار مادر و رفتنش نزد بدر بن حسنویه شد، پسر کاکویه هم به بهاء الدوله دیلمی پیوست ( ۳۸۵ خورشیدی ) ، اما در پی بازگشت سیده، دوباره به اسپهبدی اصفهان رسید. وی که همزمان سپهسالار ملک خاتون و مورد اعتماد تام او بود، در رفع اغتشاش هایی که در ولایت جبال روی می داد، کمک های قابل ملاحظه ای به سیده ملک خاتون کرد.
دربار علاءالدوله محمد، مشوق امرا و دانشمندان بود و فیلسوف نامدار ایرانی، ابن سینا تا هنگام مرگ وزارت او را داشت. دانشنامه علایی نوشتهٔ ابن سینا و نیز نزهت نامه علایی نوشتهٔ شهمردان بن ابی الخیر رازی، هردو به علاءالدوله تقدیم شده است.
نام علاء الدوله، مخصوصاً به سبب دانشنامه علایی اثر ابن سینا و نزهت نامه علایی اثر شهمردان بن ابی الخیر رازی که به نام وی نگاشته شده است، پایدار ماند. با این همه خود وی به سبب حمایت از ابن سینا و علاقه به فلسفه نزد متشرعه اهل سنت، فاسد الاعتقاد خوانده می شد.
... [مشاهده متن کامل]
پدرش، رستم بن مرزبان، از آل باوند خال مجدالدوله دیلمی ( کاکویهٔ ) سیده ملک خاتون بود و خودش کاکوزاده «سیده خاتون» محسوب می شد و برای همین در دستگاه فخرالدوله دیلمی پسر کاکویه خوانده می شد. رستم بن مرزبان از سرکردگان دیلمی در سپاه فخرالدوله بود و تا هنگام مرگ «حدود سال ۳۸۸ خورشیدی» در دربار سیده خاتون به عنوان کاکویهٔ ملکه، کاردار دربار بود و چندی هم اسپهبدی شهریارکوه تبرستان را داشت. محمد دشمنزیار هم از جانب ملک خاتون به نیابت عین الدوله خردسال، اسپهبدی اصفهان و ولایت جبال را داشت.
در کشمکشی که بین سیده خاتون با پسرش مجدالدوله دیلمی درگرفت و منجر به فرار مادر و رفتنش نزد بدر بن حسنویه شد، پسر کاکویه هم به بهاء الدوله دیلمی پیوست ( ۳۸۵ خورشیدی ) ، اما در پی بازگشت سیده، دوباره به اسپهبدی اصفهان رسید. وی که همزمان سپهسالار ملک خاتون و مورد اعتماد تام او بود، در رفع اغتشاش هایی که در ولایت جبال روی می داد، کمک های قابل ملاحظه ای به سیده ملک خاتون کرد.
دربار علاءالدوله محمد، مشوق امرا و دانشمندان بود و فیلسوف نامدار ایرانی، ابن سینا تا هنگام مرگ وزارت او را داشت. دانشنامه علایی نوشتهٔ ابن سینا و نیز نزهت نامه علایی نوشتهٔ شهمردان بن ابی الخیر رازی، هردو به علاءالدوله تقدیم شده است.
نام علاء الدوله، مخصوصاً به سبب دانشنامه علایی اثر ابن سینا و نزهت نامه علایی اثر شهمردان بن ابی الخیر رازی که به نام وی نگاشته شده است، پایدار ماند. با این همه خود وی به سبب حمایت از ابن سینا و علاقه به فلسفه نزد متشرعه اهل سنت، فاسد الاعتقاد خوانده می شد.
