محمد توفیق پاشا

[ویکی فقه] توفیقْ پاشا، محمد توفیق (۱۲۶۸- ۱۳۰۹ق/۱۸۵۲-۱۸۹۲م)، پسر ارشد اسماعیل پاشا و ششمین والی مصر از خاندان محمدعلی پاشا و دومین فرمانروای مصر که عنوان «خدیو» داشت. او از ۱۲۹۶ق/ ۱۸۷۹م بر سرزمین های نوبه (بخشی از شمال شرقی آفریقا که قسمت عمدۀ آن اکنون جزو سودان است)، سودان، کوردوفان و دارفور نیز استیلا یافت.
محمد توفیق در قاهره زاده شد. وی در مدرسه ویژه دربار مصر، به تحصیل علوم رایج و خاصه ادبیات و تاریخ و جغرافیا و زبان های عربی، ترکی، فرانسوی و انگلیسی پرداخت.
زیدان جرجی، تراجم مشاهیر الشرق، ج۱، ص۳۹، قاهره، ۱۹۲۲م.
دوران فرمانروایی ۱۳ ساله توفیق پاشا از بحرانی ترین ادوار تاریخ معاصر محسوب می شود. دخالت فزون از حد اروپاییان در امور داخلی مصر به خصوص نظارت و دخالت در مسائل مالی و سیاسی توسط آنان، اختیارات و اقتدار توفیق را محدود ساخته بود. وی که «خدیوی» خود را، به رغم خواست سلطان، مدیون دو دولت اروپایی می دانست، سیاست های کشور و مقدرات آن را بیش از پیش تحت نفوذ این دولت ها قرار داد
شاو ا جو ا ک شاو، تاریخ امپراتوری عثمانی و ترکیۀ جدید، ج۲، ص۳۳۳، ترجمۀ محمود رمضان زاده، مشهد، ۱۳۷۱ش.
اندیشه مخالفت بانفوذ اروپاییان روزبه روز تقویت می شد. شعار «مصر از آنِ مصری هاست» که ناپلئون آن را مطرح کرده بود، شمار بسیاری را به خود جذب کرد و برای دفاع از کیان و کرامت ملت مصر، جمعیت و تشکیلاتی سیاسی موسوم به «وطنی» یا «جمعیت وطنیه» یا «حزب الوطنی» پدید آوردند.
Karal, E Z, Osmanlı tarihi, Ankara, ۱۹۸۳، ج۸، ص۹۱.
...