حاج محمد دهدشتی شاهرخ ملقب به محمد علی آقا معین التجار بوشهری ( زاده ۱۲۳۸ خورشیدی در بوشهر، وفات ۱۳۱۲ در تهران ) ، از سیاستمداران و ملاکان بزرگ ایرانی بود، که در دوره نخست بعنوان نماینده تهران و دوره سوم بعنوان نماینده بوشهر در مجلس شورای ملی حضور داشت.
... [مشاهده متن کامل]
محمد علی آقا معین التجار بوشهری ( زاده ۱۲۳۸ خورشیدی در بندر بوشهر بود. خاندان معین التجار از خاندان های مشهور و سرشناس بندر بوشهر بودند و اصالتی دهدشتی داشتند که به لحاظ حضور در عرصه های سیاسی و اجتماعی و همچنین اقتصادی، نقشی پررنگ در ایران دوره قاجاریه و حتی بعدها در دوران پهلوی داشته اند. پدرش محمدرحیم دهدشتی شاهرخ ملقب به ملک التجار از تجار و اعیان بوشهر بود. معین التجار بوشهری پنج داماد داشت که همگی از خاندان های متنفذ و متمول زمان خود بودند. ۱ - علی اکبر ناظم التجار ۲ - میرزا محمدعلی خان ملک التجار ۳ - سید حسین خان آصف الملک ۴ - محمد آقا جواهری ۵ - حسن آقا امین الضرب، پسرحاج حسین آقا امین الضرب .
معین التجار با ثروت و نفوذی که داشت توانست امتیاز کشتیرانی در کارون را از ناصرالدین شاه بگیرد. طبق این امتیازنامه:
ـ برای این که کشتی ها در این «بندر مبارکه ناصری» لنگر اندازند و کارکنان کشتی ها «به راحت و سهولت به خشکی پیاده شوند»، معین التجار باید یک اسکله، یک کاروانسرا و «دکاکین به قدر ضرورت» بسازد.
ـ کمپانی ناصری «مستلزم» بود یک «خط آهن به همراه تراموای هم بکشد»، تا کالاهای داخله و خارجه زودتر به مقصد برسد. بنابراین کمپانی ناصری در ساحل چپ کارون در نزدیکی اهواز، خط آهنی به طول سه کیلومتر کشید که کالاها را به وسیله تراموای اسبی به شوشتر حمل می کرد.
ـ از «بندر ناصری تا بندر شوشتر»، امتیاز آمد و شد کشتی ها در جهت «حمل و نقل مال التجاره داخله و خارجه» به حاجی واگذار شد. اگر کشتی کم می آمد، کمپانی برعهده می گرفت که «بر عدد جهازات خود بیفزاید». یکی از کشتیهای کمپانی به نام ناصری در قسمت جنوبی کارون و کشتی سوزا هم در قسمت شمالی کارون در رفت و آمد بودند.
رشد و گسترش بازرگانی در بندر ناصری سبب شد تا در۱۳۱۰ ه ـ ق/ ۱۸۹۲ م. و حتی پیش از کشیدن جاده لینچ ( شوشتر ـ اصفهان ) معین التجار طبق امتیازنامه، کاروانسرایی با ۲۴ دهنه مغازه در اهواز بسازد و حتی در پی آن باشد تا بر شمار آنها بیفزاید. حسنقلی خان نظام السلطنه نیز در محلی پایین تر از صخره ها، که محل تخلیه بار های کشتی بود، ساختمان هایی بنا نهاد. به این ترتیب رونق بازرگانی در اهواز و نیز مشکل وجود صخره ها که کارون را به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم می کرد باعث شد که برای گذر از محل این صخره ها و انتقال کالاها از راه زمینی استفاده شود. استفاده از راه زمینی و جابه جایی کالاها زمینه پیدایش انبارها و کاروانسراهایی از جمله کاروانسرای معین التجار را در اهواز فراهم کرد. معین التجار با کشیدن خط آهن از کنار رودخانه تا محل مسجد سرسچه ( مسجد آیت الله شفیعی کنونی ) بارهایی را که از خرمشهر به وسیله کشتی به ناصری وارد می شد با واگن های اسب کش تا کاروانسرا منتقل می کرد و سپس به محل اهواز قدیم ( محله عامری ) حمل نموده و از آنجا پس از تخلیه به وسیله کشتی به شلیلی و مقابل درخزینه در سه فرسنگی شوشتر می رساند.
... [مشاهده متن کامل]
محمد علی آقا معین التجار بوشهری ( زاده ۱۲۳۸ خورشیدی در بندر بوشهر بود. خاندان معین التجار از خاندان های مشهور و سرشناس بندر بوشهر بودند و اصالتی دهدشتی داشتند که به لحاظ حضور در عرصه های سیاسی و اجتماعی و همچنین اقتصادی، نقشی پررنگ در ایران دوره قاجاریه و حتی بعدها در دوران پهلوی داشته اند. پدرش محمدرحیم دهدشتی شاهرخ ملقب به ملک التجار از تجار و اعیان بوشهر بود. معین التجار بوشهری پنج داماد داشت که همگی از خاندان های متنفذ و متمول زمان خود بودند. ۱ - علی اکبر ناظم التجار ۲ - میرزا محمدعلی خان ملک التجار ۳ - سید حسین خان آصف الملک ۴ - محمد آقا جواهری ۵ - حسن آقا امین الضرب، پسرحاج حسین آقا امین الضرب .
معین التجار با ثروت و نفوذی که داشت توانست امتیاز کشتیرانی در کارون را از ناصرالدین شاه بگیرد. طبق این امتیازنامه:
ـ برای این که کشتی ها در این «بندر مبارکه ناصری» لنگر اندازند و کارکنان کشتی ها «به راحت و سهولت به خشکی پیاده شوند»، معین التجار باید یک اسکله، یک کاروانسرا و «دکاکین به قدر ضرورت» بسازد.
ـ کمپانی ناصری «مستلزم» بود یک «خط آهن به همراه تراموای هم بکشد»، تا کالاهای داخله و خارجه زودتر به مقصد برسد. بنابراین کمپانی ناصری در ساحل چپ کارون در نزدیکی اهواز، خط آهنی به طول سه کیلومتر کشید که کالاها را به وسیله تراموای اسبی به شوشتر حمل می کرد.
ـ از «بندر ناصری تا بندر شوشتر»، امتیاز آمد و شد کشتی ها در جهت «حمل و نقل مال التجاره داخله و خارجه» به حاجی واگذار شد. اگر کشتی کم می آمد، کمپانی برعهده می گرفت که «بر عدد جهازات خود بیفزاید». یکی از کشتیهای کمپانی به نام ناصری در قسمت جنوبی کارون و کشتی سوزا هم در قسمت شمالی کارون در رفت و آمد بودند.
رشد و گسترش بازرگانی در بندر ناصری سبب شد تا در۱۳۱۰ ه ـ ق/ ۱۸۹۲ م. و حتی پیش از کشیدن جاده لینچ ( شوشتر ـ اصفهان ) معین التجار طبق امتیازنامه، کاروانسرایی با ۲۴ دهنه مغازه در اهواز بسازد و حتی در پی آن باشد تا بر شمار آنها بیفزاید. حسنقلی خان نظام السلطنه نیز در محلی پایین تر از صخره ها، که محل تخلیه بار های کشتی بود، ساختمان هایی بنا نهاد. به این ترتیب رونق بازرگانی در اهواز و نیز مشکل وجود صخره ها که کارون را به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم می کرد باعث شد که برای گذر از محل این صخره ها و انتقال کالاها از راه زمینی استفاده شود. استفاده از راه زمینی و جابه جایی کالاها زمینه پیدایش انبارها و کاروانسراهایی از جمله کاروانسرای معین التجار را در اهواز فراهم کرد. معین التجار با کشیدن خط آهن از کنار رودخانه تا محل مسجد سرسچه ( مسجد آیت الله شفیعی کنونی ) بارهایی را که از خرمشهر به وسیله کشتی به ناصری وارد می شد با واگن های اسب کش تا کاروانسرا منتقل می کرد و سپس به محل اهواز قدیم ( محله عامری ) حمل نموده و از آنجا پس از تخلیه به وسیله کشتی به شلیلی و مقابل درخزینه در سه فرسنگی شوشتر می رساند.
