[ویکی فقه] بُخاری ، ابوعبدالله محمد بن اسماعیل بن ابراهیم جُعفی (۱۳ شوال ۱۹۴- ۲۵۶ق /۲۰ ژوئیه۸۱۰ -۸۷۰م )، محدث نامدار ماوراءالنهر، صاحب صحیح و پیشوای محدثان اهل سنت می باشد.
نیای بزرگ وی ، بردزبه (بزدزبه )، دهقانی سغدی ، و بر دین زردشتی بود و فرزند او مُغیره ، جد دوم بخاری ، به دست یَمان جعفی ، والی بخارا اسلام آورد و به سبب همین رابطه ، نسب جعفی یافت . بخاری در ۱۳ شوال ۱۹۴ در خرتنگ، از قرای بخارا، زاده شد. در کودکی پدرش راـ که راوی معتبر حدیث بود ـ از دست داد و مادرش سرپرستی او را به عهده گرفت. او در همان دوران بیناییش را از دست داد ولی با دعای مادرش آن را بازیافت. از او نقل کرده اند که یک بار دیگر پیش از مراجعت از سفر، در خراسان به چشم درد سختی مبتلا شد و شخصی او را با گل خطمی معالجه کرد. بخاری حافظه ای بسیار قوی داشت و از کودکی در بخارا مشغول تحصیل شد و از ده سالگی به حفظ و جمع آوری حدیث پرداخت؛ یازده ساله بود که اشتباه استادش، داخلی را درباره سند روایتی تصحیح کرد و تحسین او را برانگیخت. بنا به آنچه در منابع آمده است، مصاحبان او احادیثی را که نوشته بودند بر مبنای آنچه وی از حفظ می خواند، تصحیح می کردند.در شانزده سالگی کتابهای ابن مبارک (متوفی ۱۸۲) و وکیع بن جراح (متوفی ۱۹۷) را از برکرد. در همان سال همراه مادر و برادرش به حج رفت و برای فراگرفتن حدیث در حجاز ماند. در هجده سالگی در کنار قبر پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) کتاب قضایاالصحابه والتابعین و اقاویلهم را تألیف کرد. بخاری در جستجوی حدیث، به رسم بیش تر عالمان و محدثان آن روزگار، سفرهای طولانی کرد و در شهرهای خراسان، جبال، عراق، مصر، شام و حجاز نزد استادان به فراگیری حدیث پرداخت.او هنگام اقامت در بصره در مدت شانزده روز بیش از پانزده هزار حدیث حفظ کرد. دوبار به شام و مصر و جزیره، و چهار بار به بصره رفت، شش سال در حجاز اقامت جست و به کوفه و بغداد نیز بسیار سفر کرد. او یکصد هزار حدیث با سند صحیح و دویست هزار حدیث دیگر را حفظ کرده بود و مدعی بود که نزد بیش از هزار شیخ استماع حدیث کرده است
استماع حدیث
بخاری بدان سان که رسم روزگارش بود، به موازات آموزش های ابتدایی ، از حدود ده سالگی به استماع حدیث روی آورد و در آغاز کار از برخی محدثان بخارا بهره جست . در همین اوان نوجوانی ، حافظه توانمند و کم نظیر او به یاریش شتافت و افزون بر حفظ احادیث ، به تدریج توانایی تشخیص نیز در او پدید آمد و گاه اشتباه استادان خود را متذکر می شد. وی در بخارا از کسانی چون عبدالله بن محمد جعفی مُسندی و محمد بن بِیْکَندی حدیث آموخت ؛ در همین دوره زندگیش ، سفر یا سفرهایی به مرو کرد و در این فرصت از استادان برجسته مروزی نیز حدیث شنید و در ۲۰۹ق /۸۲۴م نیز سفری به نیشابور کرد. هنگامی که ۱۶ساله بود، کتب محدثان بزرگی چون ابن مبارک و وکیع بن جراح را از برداشت و مباحث آنان در فقه الحدیث را درمی یافت .
نخستین سفر بخاری
نخستین سفر او به بیرون خراسان ، در حدود سال ۲۱۰ق بود که به همراهی مادر و برادرش راهی حج شد.وی پس از به جای آوردن مناسک حج به بخارا بازنگشت و در مراکز علمی حجاز و عراق به استماع حدیث پرداخت . بخاری ۱۷سال داشت که از او حدیث شنیدند و نخستین خاطره اش از تحدیث مربوط به حدود سال ۲۱۱ق بود که خود برای استماع ، در شام به در خانه محمد بن یوسف فِریابی رفته بود. او سال بعد در مکه نزد عبدالله ابن زبیر حُمیدی بود و استاد آن اندازه به وی اعتقاد یافته بود که در مجادلات علمی از او نظر می خواست .
نخستین تألیف
...
نیای بزرگ وی ، بردزبه (بزدزبه )، دهقانی سغدی ، و بر دین زردشتی بود و فرزند او مُغیره ، جد دوم بخاری ، به دست یَمان جعفی ، والی بخارا اسلام آورد و به سبب همین رابطه ، نسب جعفی یافت . بخاری در ۱۳ شوال ۱۹۴ در خرتنگ، از قرای بخارا، زاده شد. در کودکی پدرش راـ که راوی معتبر حدیث بود ـ از دست داد و مادرش سرپرستی او را به عهده گرفت. او در همان دوران بیناییش را از دست داد ولی با دعای مادرش آن را بازیافت. از او نقل کرده اند که یک بار دیگر پیش از مراجعت از سفر، در خراسان به چشم درد سختی مبتلا شد و شخصی او را با گل خطمی معالجه کرد. بخاری حافظه ای بسیار قوی داشت و از کودکی در بخارا مشغول تحصیل شد و از ده سالگی به حفظ و جمع آوری حدیث پرداخت؛ یازده ساله بود که اشتباه استادش، داخلی را درباره سند روایتی تصحیح کرد و تحسین او را برانگیخت. بنا به آنچه در منابع آمده است، مصاحبان او احادیثی را که نوشته بودند بر مبنای آنچه وی از حفظ می خواند، تصحیح می کردند.در شانزده سالگی کتابهای ابن مبارک (متوفی ۱۸۲) و وکیع بن جراح (متوفی ۱۹۷) را از برکرد. در همان سال همراه مادر و برادرش به حج رفت و برای فراگرفتن حدیث در حجاز ماند. در هجده سالگی در کنار قبر پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) کتاب قضایاالصحابه والتابعین و اقاویلهم را تألیف کرد. بخاری در جستجوی حدیث، به رسم بیش تر عالمان و محدثان آن روزگار، سفرهای طولانی کرد و در شهرهای خراسان، جبال، عراق، مصر، شام و حجاز نزد استادان به فراگیری حدیث پرداخت.او هنگام اقامت در بصره در مدت شانزده روز بیش از پانزده هزار حدیث حفظ کرد. دوبار به شام و مصر و جزیره، و چهار بار به بصره رفت، شش سال در حجاز اقامت جست و به کوفه و بغداد نیز بسیار سفر کرد. او یکصد هزار حدیث با سند صحیح و دویست هزار حدیث دیگر را حفظ کرده بود و مدعی بود که نزد بیش از هزار شیخ استماع حدیث کرده است
استماع حدیث
بخاری بدان سان که رسم روزگارش بود، به موازات آموزش های ابتدایی ، از حدود ده سالگی به استماع حدیث روی آورد و در آغاز کار از برخی محدثان بخارا بهره جست . در همین اوان نوجوانی ، حافظه توانمند و کم نظیر او به یاریش شتافت و افزون بر حفظ احادیث ، به تدریج توانایی تشخیص نیز در او پدید آمد و گاه اشتباه استادان خود را متذکر می شد. وی در بخارا از کسانی چون عبدالله بن محمد جعفی مُسندی و محمد بن بِیْکَندی حدیث آموخت ؛ در همین دوره زندگیش ، سفر یا سفرهایی به مرو کرد و در این فرصت از استادان برجسته مروزی نیز حدیث شنید و در ۲۰۹ق /۸۲۴م نیز سفری به نیشابور کرد. هنگامی که ۱۶ساله بود، کتب محدثان بزرگی چون ابن مبارک و وکیع بن جراح را از برداشت و مباحث آنان در فقه الحدیث را درمی یافت .
نخستین سفر بخاری
نخستین سفر او به بیرون خراسان ، در حدود سال ۲۱۰ق بود که به همراهی مادر و برادرش راهی حج شد.وی پس از به جای آوردن مناسک حج به بخارا بازنگشت و در مراکز علمی حجاز و عراق به استماع حدیث پرداخت . بخاری ۱۷سال داشت که از او حدیث شنیدند و نخستین خاطره اش از تحدیث مربوط به حدود سال ۲۱۱ق بود که خود برای استماع ، در شام به در خانه محمد بن یوسف فِریابی رفته بود. او سال بعد در مکه نزد عبدالله ابن زبیر حُمیدی بود و استاد آن اندازه به وی اعتقاد یافته بود که در مجادلات علمی از او نظر می خواست .
نخستین تألیف
...
wikifeqh: محمدجعفی