[ویکی فقه] محمد بن احمد بن سعید تَمیمی مقدّسی (یا مَقْدِسی)، مکنّا به ابوعبداللّه، پزشک و داروشناس مشهور سده چهارم (متوفی پس از ۳۷۰) بود.
از زندگانی وی آگاهی اندکی در دست است. کهنترین گزارش موجود در باره او از آنِ جمال الدین قفطی/ ابن قِفْطی در اِخبار العلماء باَخبارالحکماء است که خلاصه آن در روایت مختصر این کتاب، موسوم به تاریخ الحکماء ، آمده است. ابن ابی اُصَیبِعه، افزون بر نقل همه یا دست کم بخش عمده گزارش اصلی قفطی ، نکاتی نیز از مآخذ دیگری ذکر کرده است. صَفَدی تنها به نقل خلاصه گزارش قفطی اکتفا و ابن فضل اللّه عُمَری نیز فقط نوشته ابن ابی اصیبعه (شامل گزارش قفطی) را روایت کرده است.از گزارش قفطی بر می آید که سعید، نیای تمیمی، پزشک و همنشین ابن واضح یعقوبی (مؤلف کتاب مشهور تاریخ یعقوبی )، بوده است. تمیمی در مادّه البقاء ترکیب داروهای بسیاری را مستقیماً یا به واسطه نیای خود، از یعقوبی نقل کرده است.
← فراگیری داروسازی
آنچه در مآخذ مذکور آمده همه حکایت می کند که شهرت تمیمی بیش تر به عنوان داروشناس و داروساز بوده است. به گفته قفطی و تأکید دیگر مورخان، تمیمی ترکیبهایی را که در آثار پزشکان پیشین برای «تریاق فاروق» (پادزهر)، و احتمالاً بعض تریاقهای مشهور دیگر، یاد کرده شده بود آزمود تا بهترین ترکیب را برای هر کدام به دست آورد؛ مثلاً، چند داروی «مُفرد» (ساده) بر ترکیب تریاق فاروق افزود. در مادّه البقاء به ترکیب این تریاق ، به وجهی که خود اصلاح کرده، اشاره می کند؛ لذا همه پزشکان بعدی او را کامل کننده ترکیب این تریاق می دانستند. گویا وی در زمینه تشخیص، پیشگیری و درمان بیماریهای همه گیر نیز مهارتی خاص داشته و چه پیش از مسافرت به مصر و چه در مصر، آثاری در این باره از خود به جای گذاشته بوده است. در باره اخلاق علمی پسندیده او نیز اشاراتی در مآخذ دیده می شود. مثلاً، نوشته اند که وی همیشه در مباحثه انصاف را رعایت می نمود و هرگز سخن کسی را بی دلیلی روشن رد نمی کرد.
استنادهای دقیق تمیمی
استنادهای دقیق تمیمی به مآخذ خود، افزون بر حکایت از امانت علمی او، گهگاه اطلاعات تاریخی جالبی در بر دارد. مثلاً، وی در مادّه البقاء از «سفوفی» (دارویی که به صورت آرد در آمده است) که اسحاق بن عمران برای احمد بن طولون ساخته بود، یاد می کند، در حالی که در هیچ یک از منابع تاریخی ذکری از حضور اسحاق بن عمران (متوفی ۲۷۹) در دربار احمد بن طولون (متوفی ۲۷۰) نرفته، و تنها ابن فضل اللّه عُمَری به حضور این پزشک در مصر اشاره کرده است؛ لذا همین اشاره کوتاه اما دقیق تمیمی برای کمک به روشن شدن سیر زندگی اسحاق بن عمران بسیار مهم است.گفتنی است که در یکی از نسخه های خطی کتابخانه اسکوریال (ش ۸۸۷ جدید، ۸۸۲ قدیم) از شخصی به نام محمد تمیمی ذکری رفته، که سارتون بی هیچ دلیلی گمان کرده شاید همان محمد بن احمد تمیمی باشد. کازیری، فهرست نگار این کتابخانه، در یک بررسی سطحی این نسخه را پرسشنامه ای برای آزمودن صلاحیت داوطلبان عنوان پزشکی (یعنی در شمار آثاری چون محنه الاطباء و امتحان الاطباء)، و مؤلف آن را ابوجعفر احمد بن عیسی حسینی (کذا) دانسته است. اما لوکلر پس از بررسی این دست نویس، نادرستی برداشت کازیری را آشکار کرده است.
آثار
...
از زندگانی وی آگاهی اندکی در دست است. کهنترین گزارش موجود در باره او از آنِ جمال الدین قفطی/ ابن قِفْطی در اِخبار العلماء باَخبارالحکماء است که خلاصه آن در روایت مختصر این کتاب، موسوم به تاریخ الحکماء ، آمده است. ابن ابی اُصَیبِعه، افزون بر نقل همه یا دست کم بخش عمده گزارش اصلی قفطی ، نکاتی نیز از مآخذ دیگری ذکر کرده است. صَفَدی تنها به نقل خلاصه گزارش قفطی اکتفا و ابن فضل اللّه عُمَری نیز فقط نوشته ابن ابی اصیبعه (شامل گزارش قفطی) را روایت کرده است.از گزارش قفطی بر می آید که سعید، نیای تمیمی، پزشک و همنشین ابن واضح یعقوبی (مؤلف کتاب مشهور تاریخ یعقوبی )، بوده است. تمیمی در مادّه البقاء ترکیب داروهای بسیاری را مستقیماً یا به واسطه نیای خود، از یعقوبی نقل کرده است.
← فراگیری داروسازی
آنچه در مآخذ مذکور آمده همه حکایت می کند که شهرت تمیمی بیش تر به عنوان داروشناس و داروساز بوده است. به گفته قفطی و تأکید دیگر مورخان، تمیمی ترکیبهایی را که در آثار پزشکان پیشین برای «تریاق فاروق» (پادزهر)، و احتمالاً بعض تریاقهای مشهور دیگر، یاد کرده شده بود آزمود تا بهترین ترکیب را برای هر کدام به دست آورد؛ مثلاً، چند داروی «مُفرد» (ساده) بر ترکیب تریاق فاروق افزود. در مادّه البقاء به ترکیب این تریاق ، به وجهی که خود اصلاح کرده، اشاره می کند؛ لذا همه پزشکان بعدی او را کامل کننده ترکیب این تریاق می دانستند. گویا وی در زمینه تشخیص، پیشگیری و درمان بیماریهای همه گیر نیز مهارتی خاص داشته و چه پیش از مسافرت به مصر و چه در مصر، آثاری در این باره از خود به جای گذاشته بوده است. در باره اخلاق علمی پسندیده او نیز اشاراتی در مآخذ دیده می شود. مثلاً، نوشته اند که وی همیشه در مباحثه انصاف را رعایت می نمود و هرگز سخن کسی را بی دلیلی روشن رد نمی کرد.
استنادهای دقیق تمیمی
استنادهای دقیق تمیمی به مآخذ خود، افزون بر حکایت از امانت علمی او، گهگاه اطلاعات تاریخی جالبی در بر دارد. مثلاً، وی در مادّه البقاء از «سفوفی» (دارویی که به صورت آرد در آمده است) که اسحاق بن عمران برای احمد بن طولون ساخته بود، یاد می کند، در حالی که در هیچ یک از منابع تاریخی ذکری از حضور اسحاق بن عمران (متوفی ۲۷۹) در دربار احمد بن طولون (متوفی ۲۷۰) نرفته، و تنها ابن فضل اللّه عُمَری به حضور این پزشک در مصر اشاره کرده است؛ لذا همین اشاره کوتاه اما دقیق تمیمی برای کمک به روشن شدن سیر زندگی اسحاق بن عمران بسیار مهم است.گفتنی است که در یکی از نسخه های خطی کتابخانه اسکوریال (ش ۸۸۷ جدید، ۸۸۲ قدیم) از شخصی به نام محمد تمیمی ذکری رفته، که سارتون بی هیچ دلیلی گمان کرده شاید همان محمد بن احمد تمیمی باشد. کازیری، فهرست نگار این کتابخانه، در یک بررسی سطحی این نسخه را پرسشنامه ای برای آزمودن صلاحیت داوطلبان عنوان پزشکی (یعنی در شمار آثاری چون محنه الاطباء و امتحان الاطباء)، و مؤلف آن را ابوجعفر احمد بن عیسی حسینی (کذا) دانسته است. اما لوکلر پس از بررسی این دست نویس، نادرستی برداشت کازیری را آشکار کرده است.
آثار
...
wikifeqh: محمد_بن_احمد_تمیمی
[ویکی فقه] محمد بن احمد تمیمی (ابهام زدایی). محمد بن احمد تمیمی ممکن است اشاره به اشخاص و شخصیت های ذیل باشد: • ابوالعرب محمد بن احمد تمیمی، اَبوالْعَرَب، محمد بن احمد بن تمیم بن تمّام تمیمی (د ۳۳۳ق/ ۹۴۵)، محدث، رجال شناس و مورخ• ابوعبدالله محمد بن احمد تمیمی مقدسی، ابوعبدالله محمد بن احمد بن سعید تمیمی مُقدّسی، پزشک و داروشناس مشهور سدۀ ۴ق (د پس از ۳۷۰ق/۹۸۰م)
...
...
wikifeqh: محمد_بن_احمد_تمیمی