[ویکی نور] حسینعلی محفوظ، در سال 1305ش1926/م در شهر کاظمین عراق به دنیا آمد. به گفته خودش، خانه و محل تولدش را از گذشته، کتابخانه می نامیدند و این به آن علت بود که همه جای آن پر از کتاب بوده است. کتابخانه شخصی وی در حال حاضر بیش از هفتاد هزار جلد کتاب دارد. محفوظ، در دامان این خانواده و در محیط آن شهر نیکو با خانواده های دانشمند زیادی که در این شهر حضور داشتند، آشنا شد و از محضر علما و اندیشمندان بزرگ این شهر استفاده بسیار برد.
پس از گذراندن تحصیلات متوسطه، در سال 1948م از دانشسرای عالی بغداد در رشته زبان و ادبیات عرب با رتبه ممتاز فارغ التحصیل شد. همزمان با تحصیل در دانشگاه، دروس حوزوی را نیز ادامه داد و سطوح عالی این دروس را با موفقیت پشت سر گذاشت. در سال 1950م دعوتنامه ای از دانشگاه تهران به وزارت علوم عراق ارسال می شود مبنی بر دعوت از دو تن از دانشجویان عراقی برای تحصیل در مقطع دکتری زبان و ادبیات فارسی آن دانشگاه که حسینعلی محفوظ انتخاب اول این دعوتنامه از طرف دولت عراق بود. به گفته خودش، ورود وی به ایران باعث استفاده فراوان او از محضر اساتید و بزرگان زبان و ادب فارسی می شود. پروفسور حسینعلی محفوظ که فارسی را بسیار خوب و با لهجه عربی صحبت می کند، در سفری که چند سال پیش به ایران داشت، از یادآوری خاطرات روزگار تحصیل در ایران و یاد و نام استادان بزرگ آن روزگار، دچار شوق و ذوق زایدالوصفی شد، به گونه ای که همه قرارها و ملاقات های خود را برای بیان گوشه ای از آن خاطرات لغو کرد.
دکتر محفوظ، فارسی باستان را از مرحوم استاد ابراهیم پورداود، زبان پهلوی را از دکتر صادق کیا، زبان اوستایی را از دکتر محمد مقدم و زبان سنسکریت را از پروفسور کنعا راجا آموخت. همچنین از محضر بزرگانی چون: استاد سعید نفیسی، استاد بدیع الزمان فروزانفر، استاد مجتبی مینوی و دکتر ذبیح الله صفا بهره های فراوان برد.
وی در رساله دکترایش با عنوان «متنبیّ و سعدی» به صورت مقایسه ای و تطبیقی، ادبیات این دو شاعر بزرگ را تحقیق و بررسی کرده است. این پژوهش ممتاز، بعدها مورد مراجعه و مستند بسیاری از تحقیقاتی شد که درصدد مطالعه تطبیقی ادبیات فارسی و عربی و تاثیرپذیری آنها از یکدیگر بودند. رساله مزبور، به صورت کتاب، مکرر چاپ شده و مورد استفاده دانشجویان زبان و ادبیات فارسی، هم در ایران و هم در عراق و کشورهای دیگر قرار گرفته است.
پروفسور محفوظ در سال 1952م توسط مرحوم ادیب السلطنه سمیعی، به عضویت انجمن فرهنگستان زبان و ادب فارسی انتخاب شد. وی با ادبای بزرگ فارسی و دانشمندان نامی عصر خویش مانند: مرحوم سید مهدی حجازی، ملک قدوم، کاظم رجبی، علی اکبر سلیمی، ادیب برومند، سید مهدی فقیهی، جلال الدین ارومی، محدث ارومی، بهمن یار کرمانی، استاد جلال الدین همایی، سیدمحمد مشکاه (که به گفته استاد محفوظ، سمت پدری نسبت به او داشت)، استاد سیدمهدی آشتیانی و برخی اساتید دیگر مراوده علمی و ادبی داشت و از محضر آنها استفاده زیادی برد. محفوظ چند سال پیش و در دوازدهمین دوره جایزه جهانی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در حوزه مطالعات ایرانی به خاطر مجموعه آثار مکتوب و خدمات علمی فراوان خویش، برگزیده شد.
پروفسور حسینعلی محفوظ در چندین سفر علمی فرهنگی به ایران ضمن ملاقات با اساتید دانشگاه و حوزه و دیدار از تهران، اصفهان، مشهد و قم و سخنرانی در دانشگاه های فردوسی و تهران، در آیین ها و مراسم های متعدد که در تجلیل از شخصیت علمی و ادبی او و به مناسبت قدردانی از تلاشها و کوششهای وی در رونق و گسترش زبان و ادبیات فارسی در جهان عرب برگزار شد، شرکت کرد.
پس از گذراندن تحصیلات متوسطه، در سال 1948م از دانشسرای عالی بغداد در رشته زبان و ادبیات عرب با رتبه ممتاز فارغ التحصیل شد. همزمان با تحصیل در دانشگاه، دروس حوزوی را نیز ادامه داد و سطوح عالی این دروس را با موفقیت پشت سر گذاشت. در سال 1950م دعوتنامه ای از دانشگاه تهران به وزارت علوم عراق ارسال می شود مبنی بر دعوت از دو تن از دانشجویان عراقی برای تحصیل در مقطع دکتری زبان و ادبیات فارسی آن دانشگاه که حسینعلی محفوظ انتخاب اول این دعوتنامه از طرف دولت عراق بود. به گفته خودش، ورود وی به ایران باعث استفاده فراوان او از محضر اساتید و بزرگان زبان و ادب فارسی می شود. پروفسور حسینعلی محفوظ که فارسی را بسیار خوب و با لهجه عربی صحبت می کند، در سفری که چند سال پیش به ایران داشت، از یادآوری خاطرات روزگار تحصیل در ایران و یاد و نام استادان بزرگ آن روزگار، دچار شوق و ذوق زایدالوصفی شد، به گونه ای که همه قرارها و ملاقات های خود را برای بیان گوشه ای از آن خاطرات لغو کرد.
دکتر محفوظ، فارسی باستان را از مرحوم استاد ابراهیم پورداود، زبان پهلوی را از دکتر صادق کیا، زبان اوستایی را از دکتر محمد مقدم و زبان سنسکریت را از پروفسور کنعا راجا آموخت. همچنین از محضر بزرگانی چون: استاد سعید نفیسی، استاد بدیع الزمان فروزانفر، استاد مجتبی مینوی و دکتر ذبیح الله صفا بهره های فراوان برد.
وی در رساله دکترایش با عنوان «متنبیّ و سعدی» به صورت مقایسه ای و تطبیقی، ادبیات این دو شاعر بزرگ را تحقیق و بررسی کرده است. این پژوهش ممتاز، بعدها مورد مراجعه و مستند بسیاری از تحقیقاتی شد که درصدد مطالعه تطبیقی ادبیات فارسی و عربی و تاثیرپذیری آنها از یکدیگر بودند. رساله مزبور، به صورت کتاب، مکرر چاپ شده و مورد استفاده دانشجویان زبان و ادبیات فارسی، هم در ایران و هم در عراق و کشورهای دیگر قرار گرفته است.
پروفسور محفوظ در سال 1952م توسط مرحوم ادیب السلطنه سمیعی، به عضویت انجمن فرهنگستان زبان و ادب فارسی انتخاب شد. وی با ادبای بزرگ فارسی و دانشمندان نامی عصر خویش مانند: مرحوم سید مهدی حجازی، ملک قدوم، کاظم رجبی، علی اکبر سلیمی، ادیب برومند، سید مهدی فقیهی، جلال الدین ارومی، محدث ارومی، بهمن یار کرمانی، استاد جلال الدین همایی، سیدمحمد مشکاه (که به گفته استاد محفوظ، سمت پدری نسبت به او داشت)، استاد سیدمهدی آشتیانی و برخی اساتید دیگر مراوده علمی و ادبی داشت و از محضر آنها استفاده زیادی برد. محفوظ چند سال پیش و در دوازدهمین دوره جایزه جهانی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در حوزه مطالعات ایرانی به خاطر مجموعه آثار مکتوب و خدمات علمی فراوان خویش، برگزیده شد.
پروفسور حسینعلی محفوظ در چندین سفر علمی فرهنگی به ایران ضمن ملاقات با اساتید دانشگاه و حوزه و دیدار از تهران، اصفهان، مشهد و قم و سخنرانی در دانشگاه های فردوسی و تهران، در آیین ها و مراسم های متعدد که در تجلیل از شخصیت علمی و ادبی او و به مناسبت قدردانی از تلاشها و کوششهای وی در رونق و گسترش زبان و ادبیات فارسی در جهان عرب برگزار شد، شرکت کرد.
wikinoor: محفوظ،_حسینعلی