محرک حلزونی

محرک حلزونی ( به انگلیسی: Worm drive ) چیدمان چرخ دنده ای ( به انگلیسی: gear arrangement ) است که در آن دنده مارپیچی ( به انگلیسی: worm ) با چرخدندهٔ کرمی یا چرخ کرمی ( به انگلیسی: worm gear ) که به شکل چرخ دنده سادهٔ دندانه داری است، درگیر است. چیدمان چرخ دنده حلزونیه مانند سایر چیدمان های چرخدنده ای دو عمل اصلی را انجام می دهد، منجمله کاهش دور بر دقیقه و افزایش گشتاور نیرو. نسبت دنده در چیدمان چرخ دنده کرمی برابر با نسبت اندازهٔ چرخدندهٔ حلزونی ( تعداد دندانه ها ) به ۱ می باشد. در چیدمان چرخ دنده حلزونی دنده مارپیچی می تواند از دو نوع راست دست یا چپ دست باشد.
سه نوع مختلف چرخدنده وجود دارند که می توانند در یک چیدمان چرخ دنده کرمی استفاده شوند.
• چرخدندهٔ حلزونی بدون گردنه ( به انگلیسی: non - throated worm gears )
• چرخدندهٔ حلزونی دارای یک گردنه ( به انگلیسی: single - throated worm gears )
• چرخدندهٔ حلزونی دارای دو گردنه ( به انگلیسی: double - throated worm gears )
برخی از استفاده های چیدمان چرخ دنده حلزونی شامل استفاده در موتور برخی خودروهای قرن ۲۰، موتورهای الکتریکی کوچک، برخی از آلات موسیقی، سیستم های چهارچرخ فعال در خودروهایی چون آئودی کواترو و غیره می باشد.
اولین مرحلهٔ تولید چرخدنده های حلزونی شامل شکاف دار کردن و سپس بریدن آن با ماشین دندانه دار است. چرخ دنده های حلزونی تا حد قابل توجهی کوچک تر از چرخدنده های ساده دندانه دار ( به انگلیسی: spur gears ) هستند و هر قطب محرک چرخ دنده های کرمی به نسبت ۹۰ درجه از یکدیگر قرار دارند.