محاصره سارد

شورش ایونی ها به دلیل نارضایتی یونانی های آسیای صغیر صورت گرفت. دلیل این نارضایتی ها حاکمان منصوب شده توسط هخامنشی ها بود. در سال ۴۹۹ پ. م. آریستاگوراس، حاکم میلتوس، به همراه آرتافرنه ساتراپ ایرانی اسپاردا، به جزیره ناکسوس لشکرکشی کردند. دلیل این لشکرکشی تقویت جایگاه میلتوس و ایجاد فضایی میان آن و دولت شهرهای حاضر در سرزمین اصلی یونان بود. این عملیات با شکست همراه شد. آریستاگوراس با این گمان که بزودی توسط شاه برکنار خواهد شد، تصمیم گرفت تا کل ایونیا را علیه داریوش بزرگ به شورش برانگیزد. او همچنین با شهرهای سرزمین اصلی یونان یعنی آتن و ارتریا متحد شد و آن ها متقاعد کرد که ایرانی ها به راحتی شکست خواهند خورد.
در بهار سال ۴۹۸ پ. م. یک نیروی آتنی متشکل از ۲۰ ترایریم، به همراه ۵ ترایریم از ارتریا، به سوی ایونیا حرکت کردند. آن ها به نیروی اصلی ایونی ها در نزدیکی افسوس پیوستند. آریستاگوراس با امتناع از رهبری این نیرو، برادرش چاروپینوس و یک فرد میلتوسی دیگر، بنام هرموفانتوس را به عنوان فرمانده سپاه منصوب کرد.
این نیرو سپس توسط افسوسی ها از مسیر کوهستان به شهر سارد هدایت شد. یونانی ها توانستند ایرانی ها را غافلگیر کرده و قسمتی از شهر را تصرف کنند. با این حال، آرتافرنه همچنان قلعه شهر و نیروهای قابل توجهی را در اختیار داشت. هرودوت می گوید که قسمتی از شهر به طور تصادفی آتش گرفت و آتش به سرعت گسترش یافت. ایرانی های در قلعه، که توسط شهری در حال سوختن احاطه شده بودند، به بازار سارد رفته و در آن جا با یونانی ها جنگیده و آن ها را مجبور به عقب نشینی کردند. یونانی ها که روحیه خود را از دست داده بودند، از شهر عقب نشینی کرده و شروع به بازگشت به افسوس کردند.
هرودوت گزارش می دهد که وقتی داریوش خبر سوزاندن سارد را شنید، سوگند خورد که از آتنی ها انتقام خواهد گرفت، و خدمتکاری را مأمور کرد که هر روز سه بار سوگندش را به او یادآوری کند.
نیروهای ایرانی، یونانی ها را عقب رانده و آن ها را در نبرد شکست دادند. آتنی ها در این زمان به اتحاد خود با ایونی ها پایان دادند، زیرا ایرانی ها ثابت کرده بودند که چیزی فراتر از آن چیزی هستند که آریستاگوراس توصیف کرده بود. با این حال، ایونی ها به شورش خود متعهد ماندند. احتمالاً این نیروها برای محاصره هیچ یک از شهرها مجهز نبودند. علیرغم شکست یونان در اولین لشکرکشی، شورش گسترش بیشتری یافت. ایونی ها مردانی را به هلسپونت و پروپونتیس فرستادند و بیزانتیوم و دیگر شهرهای مجاور را تصرف کردند. آن ها همچنین کاریایی ها را متقاعد کردند که به این شورش بپیوندند. علاوه بر این، با مشاهده گسترش شورش، پادشاهی های قبرس نیز بدون هیچ گونه ترغیب خارجی علیه هخامنشی ها قیام کردند.

پس از فتح سارد کوروش به همراه کرزوس به اکباتان برگشت و طبق سنت تسامح با ملل شکسن خورده اورا به سمت مشاور دربار منسوب گردانید و یکی از مقامات لیدی به نام پاکتیاس رابه خزانه داری سارد گماشت تا تحت فرمان تابالوس فرماندهٔ ایرانی باشد اما افزایش قدرت و ثروت به پاکتیاس این فرصت را داد تا با کمک شهرهای یونان شورشی ترتیب دهد. کوروش در پاسخ سردار خود مازارس را به تعقیب آن فرستاد او توانست پری ین را فتح کند اما به دست خیوس کشته شد. پس آن سپاه ایران به فرماندهی هارپاگ شهرهای یونانی کاریا - کائونیا و لیسیا را تصرف کند و این گونه لیدی به مرکزیت سارد به یکی از ساتراپی های ایران درآمد.