مجمع الجزایر چاگوس

مجمع الجزایر شاگوس یا چاگوس ( به انگلیسی: The Chagos Archipelago ) ، دیوهی:ފޭހަންދީބު، هندی:फेहंद्वीप ) مجموعه ای از هفت آتول و دربرگیرندهٔ بیش از ۶۰ جزیره گرمسیری در اقیانوس هند می باشد. این مجمع الجزایر در حدود ۵۰۰ کیلومتری جنوب جزایر مالدیو قرار گرفته است.
چاگوس بخشی از قلمرو بریتانیا در اقیانوس هند می باشد. ساکنان اصلی اینجا چاگوسی ها بودند که به وسیلهٔ بریتانیایی ها در دههٔ ۱۹۷۰ از سرزمین مادری خود بیرون رانده شدند. آمریکا سال ها است که یک پایگاه نظامی در جزیره دیه گو گارسیا برپا کرده است.
به نقل از گاردین، دیوان بین المللی دادگستری ( دادگاه لاهه، ICJ ) در سال ۲۰۱۹ ادعای حاکمیت انگلیس بر جزیره «چاگوس» ( Chagos ) واقع در اقیانوس هند را غیرقانونی اعلام کرد. «عبدالقوی احمد یوسف» ( Abdulqawi Ahmed Yusuf ) رئیس دیوان بین المللی دادگستری گفت: جداسازی جزیره «چاگوس» ( Chagos ) در سال ۱۹۶۵ بر اساس اعلام آزادانه و واقعی مردم آن نبوده است. رئیس دیوان بین المللی دادگستری در ادامه افزود: بر این اساس، انگلستان باید حاکمیت این جزیره را هرچه زودتر رها کند. [ ۱]
سازمان ملل در ماه فوریه سال ۲۰۱۹ میلادی از بریتانیا خواست مجمع الجزایر چاگوس را پس دهد. مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک از بریتانیا خواست تا با توقف حاکمیت خود بر مجمع الجزایر چاگوس، کنترل این جزایر را به جمهوری موریس بسپارد. در این مجمع ۱۱۶ کشور به قطعنامه کشورهای آفریقایی که از لندن می خواهد به «اداره مستعمراتی» این جزایر از سوی خود ظرف شش ماه پایان دهد، رأی مثبت دادند. تنها شش کشور از مجموع ۱۹۳ عضو سازمان ملل به این قطعنامه رأی منفی دادند. بریتانیا و آمریکا از جمله این کشورها بودند. رأی بقیه ۵۶ کشور عضو سازمان ملل، از جمله آلمان، فرانسه و کانادا، به قطعنامه مزبور ممتنع بود. از پس دهه ها مناقشه بر سر مجمع الجزایر چاگوس، دیوان بین المللی دادگستری در لاهه، ماه فوریه گذشته ( اوایل اسفند ۱۳۹۷ ) به نفع جمهوری موریس رأی داد. قضات عالی ترین مرجع قضایی سازمان ملل در حکم خود اعلام کرده بودند که بریتانیا امور اجرایی و اداری این جزایر را در دهه ۶۰ میلادی به شکلی غیرقانونی از مستعمره پیشین خود موریس جدا کرده و باید آن را پس دهد. این حکم البته مشورتی بود و ضمانت اجرایی نداشت. دولت بریتانیا حکم دیوان بین المللی دادگستری را رد کرد و جمهوری موریس سازمان ملل متحد را فراخواند تا در این خصوص موضع گیری کند. با وجود اعلام استقلال کشور جزیره ای موریس از بریتانیا در سال ۱۹۶۸ میلادی، مجمع الجزایر چاگوس کماکان زیر کنترل بریتانیا باقی ماند. این مجمع الجزایر در حدود ۵۰۰ کیلومتری جنوب کشور جزیره ای مالدیو واقع در اقیانوس هند قرار گرفته است. قطعنامه مجمع عمومی بر سر مجمع الجزایر چاگوس که البته از لحاظ حقوق بین الملل ضمانت اجرایی ندارد، اعلام کرده که سازمان ملل متحد و تمامی زیرمجموعه هایش حق حاکمیت ججمهوری موریس بر این مجمع الجزایر را به رسمیت می شناسد. قطعنامه مزبور هم زمان از جامعه جهانی خواسته است تا از «اداره غیرقانونی مستعمراتی حمایت نکرده یا آن را به هیچ عنوان مقدم نشمرد. » دولت بریتانیا بین سال های ۱۹۶۸ و ۱۹۷۳ حدود دو هزار تن از ساکنان مجمع الجزایر چاگوس را مجبور به ترک محل زندگی و نقل مکان به بریتانیا، جمهوری موریس و کشور جزیره ای سیشل کرد تا بتواند مکان لازم برای ساختن یک پایگاه بزرگ نظامی را فراهم کند. پایگاه نظامی «دیگو گارسیا» در جزیره دیه گو گارسیا از مجمع الجزایر چاگوس، تا سال ۲۰۳۶ میلادی در اجاره ارتش آمریکا است. پس از حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ از این پایگاه همچنین به عنوان مرکزی برای بازجویی های سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا «سیا» استفاده می شد. [ ۲] [ ۳] [ ۴] [ ۵] [ ۶]