عنوانی عمومی برای گروه های مختلف چریکی افغانِ معارض حکومت جمهوری دمکراتیک افغانستان. این گروه ها از زمان روی کار آمدن حکومت کمونیستی، به ریاست نورمحمد تره کی، در سال 1357ش وارد جنگ علیه حکومت و نیروهای شوروی شدند. مناقشات و جنگ های پارتیزانی گسترد ه یمجاهدین افغان باعث خروج ارتش شوروی از افغانستان و سرنگونی حکومت دمکرات این کشور شد (1371). در این دوره صدها هزارنفر از مردم افغانستان توسط حکومت یا ارتش سرخ شوروی کشته و بیشتر از 6 میلیون نفر نیز به کشورهای دیگر (عمدتا ایران و پاکستان) مهاجرت کردند.با کنار رفتن نجیب الله و تسلط مجاهدین بر کابل،جنگ های داخلی این کشور آغاز شد. جنگ هایی که تا ویرانی بخش عمده ای از شهر کابل ادامه داشت.از سال 1995 با بروز اختلاف بین دولتِشورای حکومتی مجاهدین، به ریاست برهان الدین ربانی و وزارتِ جنگ احمدشاه مسعود (که عملا حزب جمعیت اسلامی، حاکم کشور بود)، از یکسو و احزاب دیگر جنگ داخلی ای شروع شد که در سال بعد با تصرف کابل، قدرت از دست شورای حکومتی مجاهدین درآمده و در اختیار گروه طالبان قرار گرفت. از این دوره با از هم پاشیدن ائتلاف ها جنگ داخلی گسترده ای در سراسر افغانستان شروع شد. در واقع زمینه ی قدرت یافتن و تمرکز مجاهدین افغان با ایجاد ائتلاف هفتگانه (جلسه ی هماهنگی اتحاد و ائتلاف در پیشاور پاکستان) و شورای احزاب هشتگانه (با حمایت و راهبری روحانیون افغانی ایران) میسر شده که به صورت فهرست وار به آنها اشاره می شود.
ائتلاف هفت گانه: جمعیت اسلامی افغانستان (به رهبری برهان الدین ربانی و احمدشاه مسعود، شامل اقوام عمدتاً تاجیک)، حزب اسلامی/ شاخه ی حکمتیار (به رهبری گلبدین_حکمتیار، شامل اقوام عمدتاً پشتون)، حزب اسلامی/ شاخه یخالص (به رهبری یونس خالص، شامل اقوام عمدتاً پشتون)، اتحاد اسلامی افغانستان (به رهبری عبدالرسول_سیاف، شامل اقوام عمدتاً پشتون و با گرایش وهابی)، محاذ (جبهه) ملی اسلامی افغانستان (به رهبری پیر احمد گیلانی، شامل اقوام عمدتاً پشتون و با گرایش صوفی گری)، جبهه ی ملی نجات افغانستان (به رهبری صبغت الله مجددی، شامل اقوام عمدتاً پشتون)، حرکت انقلاب اسلامی افغانستان (به رهبری محمدنبی محمدی، شامل اقوام عمدتاً پشتون).
شورای احزاب هشت گانهکه شامل مجاهدین شیعه ی غالبا هزاره ای می شده: سازمان نصر (به رهبری سید حسین حسینی دره صوفی و عبدالعلی مزاری)، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی افغانستان (به رهبری محمد اکبری)، حزب الله افغانستان، شورای انقلابی اتفاق اسلامی (به رهبری سید علی بهشتی)، جنبش انقلاب اسلامی (به رهبری نصرالله نصور)، حرکت اسلامی افغانستان (به رهبری آصف محسنی و شیخ صادق هاشمی)، اتحاد مبارزان اسلامی (به رهبری مصباح ساده) و حزب رعد افغانستان (به رهبری عبدالجعفر نادری و اسماعیل بلخی).
ائتلاف هفت گانه: جمعیت اسلامی افغانستان (به رهبری برهان الدین ربانی و احمدشاه مسعود، شامل اقوام عمدتاً تاجیک)، حزب اسلامی/ شاخه ی حکمتیار (به رهبری گلبدین_حکمتیار، شامل اقوام عمدتاً پشتون)، حزب اسلامی/ شاخه یخالص (به رهبری یونس خالص، شامل اقوام عمدتاً پشتون)، اتحاد اسلامی افغانستان (به رهبری عبدالرسول_سیاف، شامل اقوام عمدتاً پشتون و با گرایش وهابی)، محاذ (جبهه) ملی اسلامی افغانستان (به رهبری پیر احمد گیلانی، شامل اقوام عمدتاً پشتون و با گرایش صوفی گری)، جبهه ی ملی نجات افغانستان (به رهبری صبغت الله مجددی، شامل اقوام عمدتاً پشتون)، حرکت انقلاب اسلامی افغانستان (به رهبری محمدنبی محمدی، شامل اقوام عمدتاً پشتون).
شورای احزاب هشت گانهکه شامل مجاهدین شیعه ی غالبا هزاره ای می شده: سازمان نصر (به رهبری سید حسین حسینی دره صوفی و عبدالعلی مزاری)، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی افغانستان (به رهبری محمد اکبری)، حزب الله افغانستان، شورای انقلابی اتفاق اسلامی (به رهبری سید علی بهشتی)، جنبش انقلاب اسلامی (به رهبری نصرالله نصور)، حرکت اسلامی افغانستان (به رهبری آصف محسنی و شیخ صادق هاشمی)، اتحاد مبارزان اسلامی (به رهبری مصباح ساده) و حزب رعد افغانستان (به رهبری عبدالجعفر نادری و اسماعیل بلخی).
wikijoo: مجاهدین_افغان