مجاری قاعده قبح عقاب بلابیان

[ویکی فقه] قاعده ی قبح عقاب بلابیان پشتوانه اصول مختلفی قرار گرفته است که در اینجا به طور اجمال گزارش می شود.
فقها و اصولیون بحث دیگری تحت عنوان «اصالت حظر یا اصالت اباحه» دارند. حظر به معنای منع، متضاد اباحه است. به همین جهت، اصالت اباحه در مقابل اصالت حظر است. اصالت حظر بدین معناست که تا دلیل شرعی بر جواز ارتکاب یک فعل وجود نداشته باشد، باید از آن اجتناب کرد؛ اما اصالت اباحه خلاف آن است. درباره ی افعال بندگان، پیش از تشریع و نزول وحی، بین دانشمندان اسلامی، اختلاف نظر وجود دارد.
← قول اشعریان
در شبهات حکمیه، چنانچه مکلف بدوا شک داشته باشد که عملی بر وی واجب است یا خیر، اصل بر برائت است؛ یعنی ذمه وی از تعلق چنین تکلیفی بری است. همچنین اگر تردید در حرمت داشته باشد، اصل بر برائت است. به شبهات دسته اول، شبهات حکمیه وجوبیه و به شبهات دسته دوم، شبهات حکمیه تحریمیه می گویند. در هر یک از این اقسام، منشا تردید می تواند فقدان نص، ابهام و اجمال نص و یا تعارض نصوص باشد. اصل برائت از اصول نسبتا اتفاقی فقهای اسلامی است؛ جز آنکه در برخی از اقسام شبهات ذکر شده در بالا، اخباریین اصل را بر احتیاط قرار داده اند. تفصیل آن را در دفتر سوم اصول فقه، بحث های نگارنده، مطالعه فرمایید.
← مستند این اصول
ممکن است در مورد امری، حکم شرعی وضع شده باشد؛ ولی اشخاص نسبت به آن جاهل باشند. به موجب قاعده ی قبح عقاب بلابیان حکم مزبور منجز نمی شود. توضیح اینکه وضع احکام نمی تواند منوط به علم مکلفین باشد؛ چرا که اگر وضع حکم متوقف بر علم مکلفین باشد، مادام که آنان عالم به احکام نباشند حکمی وضع نخواهد شد؛ در حالی که علم و آگاهی به احکام پس از وضع حاصل می شود و مترتب بر آن است. نتیجه اینکه در فرض توقف، به علت استلزام دور محال، هیچ گاه حکم وضع نخواهد شد.
← قول اصولیون
...