متعتان

[ویکی فقه] متعتان (تفسیر منقول). اهل بیت (علیهم السّلام) در ترویج و توسعه فرهنگ قرآنی، به ویژه تفسیر قرآن کریم، نقش کلیدی و اساسی در تبیین حقایق قرآنی دارند. این مهم، همزمان با نقش تاثیرگذار رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) در تفسیر آیات قرآن و تربیت مفسّرانی گران قدر از صحابه، از جمله حضرت علی (علیه السّلام) به عنوان صدرالمفسّرین و آگاه ترین اشخاص به ظاهر و باطن قرآن آغاز می شود. در این مقاله نمونه ای از تفاسیر معتبر منقول از اهل بیت (علیهم السّلام) به عنوان آموزش کیفیت صحیح پرداختن به تفسیر قرآن کریم و روش استنباط معانی حکیمانه آن، آورده و به بررسی آن خواهیم پرداخت.
در قرآن کریم، سوره نساء آیه ۲۴، به صراحت بیان می دارد که متعه وجود دارد و حلال است با شرایطی که مذکور شده است.«فما استمتعتم به منهن فاتوهن اجورهن فریضة؛
نساء/سوره۴، آیه۲۴.
میان فقها اختلاف است که آیا حکم این آیه، نسخ شده است یا نه؛ و اگر نسخ شده ناسخ آن چیست؟ آیا آیه دیگری در خود قرآن کریم است یا سنت شریف دلیل نسخ آن است؟ ائمه اهل بیت (علیهم السّلام) برآنند که این آیه از آیات محکم است و حکم آن هم چنان در شریعت ثابت است و ناسخی برای آن -نه از قرآن و نه از سنت- وجود ندارد؛ تعداد زیادی از صحابه و تابعان نیز بر همین عقیده اند، ولی فقهای دیگر مذاهب به دلیل اینکه عمر از ازدواج موقت منع کرد و در این باره بسیار هم سخت گیری می کرد، با دیدگاه بزرگان صحابه و تابعان و ائمه اهل بیت مخالفت ورزیده اند؛ و نیز برای توجیه نظر خود از کتاب و سنت دلیلی چند تراشیده اند که از نظر اساتید فن و در میزان نقد و بررسی وزنی ندارد.
نزول آیه درباره عقد موقت
ابن کثیر می گوید: به عموم این آیه بر مشروعیت ازدواج موقت استدلال شده است و تردیدی نیست که این عمل در ابتدای اسلام مشروع بود و پس از آن نسخ شد. به روایت احمد از ابن عباس و گروهی از صحابه نقل شده است که قائل به اباحه آن در شرایط ضروری هستند. ابن عباس، ابی بن کعب، سعید بن جبیر و سدی آیه را چنین قرائت می کردند: فما استمتعتم به منهن -الی اجل مسمی- فاتوهن اجورهن فریضة که به عنوان تفسیر آیه الی اجل مسمی را اضافه می کردند. مجاهد می گوید: آیه درباره ازدواج موقت نازل شده است، ولی جمهور فقها بر خلاف آیه نظر داده اند.
ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، تفسیر ابن کثیر، ج۲، ص۲۵۹.
...