[ویکی نور] مبانی کلامی اعجاز قرآن. مبانی کلامی اعجاز قرآن نوشته روح الله رضوانی، کتابی است به زبان فارسی و با موضوع علوم قرآنی. همان طور که از اسم کتاب پیداست، نویسنده در این اثر به تبیین مبانی کلامی اعجاز قرآن کریم پرداخته است.
کتاب از سخن ناشر، پیشگفتار و محتوای مطالب در پنج بخش کلی تشکیل شده است.
نویسنده در نگارش این اثر از 196 منبع شیعه و سنی بهره برده که برخی از آن ها عبارت اند از: شرح منظومه ملاهادی سبزواری، شرح مواقف عضدالدین ایجی، نصوص الحکم بر فصوص الحکم ابونصر فارابی ، مجموعه آثار شهید مرتضی مطهری ، الموضح عن جهة اعجاز القرآن سید مرتضی موسوی ، مناهل العرفان فی علوم القرآن محمد عبدالعظیم زرقانی ، مدخل التفسیر محمد فاضل لنکرانی ، التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب) فخر رازی ، أعلام النبوة ماوردی شافعی و... .
نویسنده در پیشگفتار درباره اعجاز قرآن و تحدی به آن در قالب و محتوا و میزان تحدی(به اندازه یک سوره) سخن می گوید و می نویسد همانند آوری قرآن تا کنون انجام نشده وگرنه به گوش ما می رسید و خبر آن می پیچید.
فصل اول کتاب درباره معناشناسی معجزه است. «معجزه از عجز گرفته شده و به معنای ضعف و ناتوانی است و لغتنامه های مختلفی به آن اشاره دارد» نویسنده معتقد است در تمامی 26 موردی که این کلمه در قرآن به کاررفته، به همان معنای لغوی است. وی درباره معنای اصطلاحی معجزه چنین می گوید: «از دیدگاه اهل کلام، اعجاز، گفتار شگفت انگیز و جالب توجه یا امر خارق عادتی است که مدعی مقام نبوت برای اثبات ادعای رسالتش، آن را برخلاف قوانین عادی و جاری طبیعت و همراه با تحدّی و دعوت به مبارزه طلبی و عجز و ناتوانی دیگران از آوردن همانند آن انجام می دهد.» وی سپس معجزه را به حسی و عقلی تقسیم کرده و ویژگی های معجزه را در کلام اسلامی برمی شمرد و مباحث قبلی را چنین جمع بندی می کند که «اعجاز در حقیقت همان «خارق عادت» است. قیدهایی همچون «عدم معارضه» و «مقارنت با زمان تکلیف»، هم تأکیدی بر خرق عادت است و هم این که سبب محدود کردن دایره معجزه و ملاک جدایی آن از سایر امور خارق عادت می گردد. همچنین معجزه همیشه همراه با ادعای منصبی از مناصب الهی و وقوع آن مقارن با زمان تکلیف و غیرقابل تعلیم و تعلّم است. دیگر این که، حادثه اعجاز آمیز و خارق عادت، باید رابطه اش با ادعای مدعی آن معلوم باشد و همچنین بتوان از طریق آن، بر صدق مدعایش استدلال کرد. هدف اصلی و نهایی معجزه آن است که همراه با تحدّی و فراخوانی همگان به همانندسازی و عجز و ناتوانی دیگران از آوردن همانند آن باشد.» او مباحث این بخش را با الفاظ دیگری (مانند آیه، بینه، برهان و سلطان) که مفهوم معجزه را می رسانند پیش می برد. وی پس از بررسی کلماتی که معنای معجزه را می رسانند نتیجه می گیرد که قرآن آنچه را که متکلمان خرق عادت و معجزه نامیده اند، بینه و آیه نامیده است. ازاین رو رابطه کلمه معجزه و آیه عموم و خصوص مطلق است یعنی هر آیه ای معجزه است و از آن طرف فقط برخی معجزات آیه اند.
وی در فصل دوم کتاب به تحلیل مبانی کلامی اعجاز می پردازد؛ او در این بخش میان تعریف معجزه و خرق عادت مقایسه می کند و با بررسی رویکرد قرآن کریم به قانون علیت تعریف معجزه به خرق عادت را نارسا می داند. او معتقد است «از دید گروه قابل توجهی از متکلمان اسلامی، تنها رویداد خارق العاده ای که با دو شرط تحدّی و ادعای نبوت همراه باشد، ملازم با صدق مدعی است نه هر امر خارق العاده ای.» وی همچنین در این بخش از شرط تحدی در معجزه بودن یک امر و تحلیل این امر صحبت می کند. او از مناقشه برخی در اعتبار تحدی به عنوان شرط معجزه می گوید. آنان معتقدند این شرط نه تنها فاقد دلیل عقلی و نقلی است، بلکه دلیل بر عدم اعتبار آن داریم. نویسنده در جواب آنان با تقسیم معجزه بر دو قسم عرفی و اصطلاحی، بیان می کند معجزه ای که قید تحدّی در آن لازم است، همان قسم دوم است که نیازمند شرایط متعددی مانند عجز دیگران از آوردن همانند، تقارن با ادعای نبوت و تحدّی و... است.
کتاب از سخن ناشر، پیشگفتار و محتوای مطالب در پنج بخش کلی تشکیل شده است.
نویسنده در نگارش این اثر از 196 منبع شیعه و سنی بهره برده که برخی از آن ها عبارت اند از: شرح منظومه ملاهادی سبزواری، شرح مواقف عضدالدین ایجی، نصوص الحکم بر فصوص الحکم ابونصر فارابی ، مجموعه آثار شهید مرتضی مطهری ، الموضح عن جهة اعجاز القرآن سید مرتضی موسوی ، مناهل العرفان فی علوم القرآن محمد عبدالعظیم زرقانی ، مدخل التفسیر محمد فاضل لنکرانی ، التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب) فخر رازی ، أعلام النبوة ماوردی شافعی و... .
نویسنده در پیشگفتار درباره اعجاز قرآن و تحدی به آن در قالب و محتوا و میزان تحدی(به اندازه یک سوره) سخن می گوید و می نویسد همانند آوری قرآن تا کنون انجام نشده وگرنه به گوش ما می رسید و خبر آن می پیچید.
فصل اول کتاب درباره معناشناسی معجزه است. «معجزه از عجز گرفته شده و به معنای ضعف و ناتوانی است و لغتنامه های مختلفی به آن اشاره دارد» نویسنده معتقد است در تمامی 26 موردی که این کلمه در قرآن به کاررفته، به همان معنای لغوی است. وی درباره معنای اصطلاحی معجزه چنین می گوید: «از دیدگاه اهل کلام، اعجاز، گفتار شگفت انگیز و جالب توجه یا امر خارق عادتی است که مدعی مقام نبوت برای اثبات ادعای رسالتش، آن را برخلاف قوانین عادی و جاری طبیعت و همراه با تحدّی و دعوت به مبارزه طلبی و عجز و ناتوانی دیگران از آوردن همانند آن انجام می دهد.» وی سپس معجزه را به حسی و عقلی تقسیم کرده و ویژگی های معجزه را در کلام اسلامی برمی شمرد و مباحث قبلی را چنین جمع بندی می کند که «اعجاز در حقیقت همان «خارق عادت» است. قیدهایی همچون «عدم معارضه» و «مقارنت با زمان تکلیف»، هم تأکیدی بر خرق عادت است و هم این که سبب محدود کردن دایره معجزه و ملاک جدایی آن از سایر امور خارق عادت می گردد. همچنین معجزه همیشه همراه با ادعای منصبی از مناصب الهی و وقوع آن مقارن با زمان تکلیف و غیرقابل تعلیم و تعلّم است. دیگر این که، حادثه اعجاز آمیز و خارق عادت، باید رابطه اش با ادعای مدعی آن معلوم باشد و همچنین بتوان از طریق آن، بر صدق مدعایش استدلال کرد. هدف اصلی و نهایی معجزه آن است که همراه با تحدّی و فراخوانی همگان به همانندسازی و عجز و ناتوانی دیگران از آوردن همانند آن باشد.» او مباحث این بخش را با الفاظ دیگری (مانند آیه، بینه، برهان و سلطان) که مفهوم معجزه را می رسانند پیش می برد. وی پس از بررسی کلماتی که معنای معجزه را می رسانند نتیجه می گیرد که قرآن آنچه را که متکلمان خرق عادت و معجزه نامیده اند، بینه و آیه نامیده است. ازاین رو رابطه کلمه معجزه و آیه عموم و خصوص مطلق است یعنی هر آیه ای معجزه است و از آن طرف فقط برخی معجزات آیه اند.
وی در فصل دوم کتاب به تحلیل مبانی کلامی اعجاز می پردازد؛ او در این بخش میان تعریف معجزه و خرق عادت مقایسه می کند و با بررسی رویکرد قرآن کریم به قانون علیت تعریف معجزه به خرق عادت را نارسا می داند. او معتقد است «از دید گروه قابل توجهی از متکلمان اسلامی، تنها رویداد خارق العاده ای که با دو شرط تحدّی و ادعای نبوت همراه باشد، ملازم با صدق مدعی است نه هر امر خارق العاده ای.» وی همچنین در این بخش از شرط تحدی در معجزه بودن یک امر و تحلیل این امر صحبت می کند. او از مناقشه برخی در اعتبار تحدی به عنوان شرط معجزه می گوید. آنان معتقدند این شرط نه تنها فاقد دلیل عقلی و نقلی است، بلکه دلیل بر عدم اعتبار آن داریم. نویسنده در جواب آنان با تقسیم معجزه بر دو قسم عرفی و اصطلاحی، بیان می کند معجزه ای که قید تحدّی در آن لازم است، همان قسم دوم است که نیازمند شرایط متعددی مانند عجز دیگران از آوردن همانند، تقارن با ادعای نبوت و تحدّی و... است.
wikinoor: مبانی_کلامی_اعجاز_قرآن