مایتنر لیزه

دانشنامه آزاد فارسی

مایْتْنِر، لیزِه (۱۸۷۸ـ۱۹۶۸)(Meitner, Lise)
مایْتْنِر، لیزِه
فیزیــک دان ســوئدی. زادۀ اتریش و همکار پرتو شیمی دان آلمانی، اوتو هان۱، بود. برای اولین بار تشخیص داد که ضمن تحقیق مشترکی با هان تصادفاً موفق به شکافت اورانیوم شده اند. همچنین، آنان عنصر پروتاکتینیوم را در ۱۹۱۸ کشف کردند. این بانوی فیزیک دان از همکاری با طرح بمب اتمی امتناع ورزید. مایتنر در وین زاده شد. در آن جا و دانشگاه برلین درس خواند. به منظور فعالیت های پژوهشی در زمینۀ پرتوزایی۲ در انستیتوی شیمی کایزر (قیصر) ویلهلم۳ به همکاری با هان پرداخت، ولی به سبب آن که زن بود، مدیر گروه، امیل فلیشر۴، اجازه نداد در آزمایشگاه کار کند. آن دو مجبور شدند آزمایشگاه کوچکی را در کارگاه نجاری راه اندازی کنند. با این همه، مایتنر و هان در ۱۹۱۷ مشترکاً مدیریت مؤسسه را برعهده گرفتند و مایتنر به ریاست گروه فیزیک نیز برگزیده شد. در ۱۹۱۲، دستیار ماکس پلانک۵ در مؤسسۀ فیزیک نظری برلین۶ شد و در ۱۹۲۶، در دانشگاه برلین به مقام استادی رسید. در ۱۹۳۸، مجبور به ترک آلمان نازی شد و طولی نکشید که در مؤسسۀ فیزیک نوبل در استکهلم مشغول کار شد. کمیسیون انرژی اتمی سوئد در ۱۹۴۷ آزمایشگاهی برای او تأسیس کرد، و بعدها در زمینۀ طرح رآکتور هسته ای آزمایشگاهی به تحقیق پرداخت. طی دهۀ ۱۹۲۰، مایتنر ارتباط بین تابش دهی گاما و بتا را بررسی کرد و برای اولین بار گسیل الکترون های اوژه۷ را توضیح داد. الکترون اوژه الکترونی است که هنگام سقوط یک الکترون از پوستۀ بالاتر به پوستۀ پایین تر در اتم به جای فوتون گسیل می شود. در ۱۹۳۴، مطالعه در زمینۀ آثار بمباران اورانیوم با نوترون را با همکاری هان شروع کرد. تا زمان فرار مایتنر از آلمان، مشخص نبود که بمباران نوترونی، برخلاف انتظار، منجربه تولید عناصر فرا اورانیوم نشده، بلکه سه ایزوتوپ باریوم پدید آورده بود. مایتنر و خواهرزاده اش، اوتو فریش۸، به این نتیجه رسیدند که هستۀ اورانیوم براثر بمباران نوترون تقسیم می شود و این فرآیند را شکافت۹ نامیدند. مقاله ای تحلیلی آن ها در ۱۹۳۹ منتشر شد و مطالعات مایتنر برای پی بردن به ماهیت محصولات شکافت ادامه یافت. تحقیقات بعدی او دربارۀ تولید گونه های پرتوزای جدید با استفاده از سیکلوترون۱۰ بود و علاوه بر آن، به عرضۀ مدل پوسته ای هسته نیز کمک کرد.
Otto HahnradioactivityKaiser Wilhelm Institute for ChemistryEmil FischerMax PlanckBerlin Institute of Theoretical PhysicsAuger electronsOtto Frischfissioncyclotron

پیشنهاد کاربران

بپرس