ماکسیمینوس دایا

گایوس والریوس گالریوس ماکسیمینوس ( به لاتین: Gaius Valerius Galerius Maximinus ) مشهور به ماکسیمینوس دایا ( به لاتین: Maximinus Daia ) یا دازا ( به لاتین: Daza ) یا ماکسیمینوس دوم ( به لاتین: Maximinus II ) ( زادهٔ ۲۰ نوامبر ۲۷۰ – درگذشتهٔ ژوئیه یا اوت ۳۱۳ ) امپراتور روم خاوری از ۳۰۵ تا ۳۱۳ بود.
ماکسیمینوس در ۲۰ نوامبر ۲۷۰ در یک خانوادهٔ کشاورز ایلیری زاده شد. او خواهرزادهٔ گالریوس ( بعدتر امپراتور روم خاوری ) بود و کارش را نخست با چوپانی آغاز کرد، اما سپس به ارتش پیوست و مدارج مهم نظامی را پس از به قدرت رسیدن دائیش به سرعت پیمود. پس از آنکه دیوکلتیان و ماکسیمیان در ۱ مه ۳۰۵ از مقام امپراتوری روم خاوری و روم باختری کناره گیری کردند، سزارهایشان گالریوس و کنستانتیوس کلوروس جای آن ها را به عنوان آگوستوس گرفتند. سپس با اعمال نظر گالریوس، دوستش سوروس و خواهرزاده اش ماکسیمینوس دایا به عنوان سزارهای جدید حکومت چهارنفره انتخاب شدند. کنستانتیوس و سوروس ادارهٔ روم باختری را برعهده داشتند و گالریوس و دایا بر روم خاوری فرمان می راندند.
محدودهٔ حکومتی دایا شامل خاورمیانهٔ امروزی و بخش جنوبی آسیای صغیر بود و او کمی پس از دریافت عنوان سزار به سمت شرق رفت و نخستین سال های حکومتش را در سزاریا در فلسطین گذراند. اما وقوع حوادثی در سال ۳۰۶ باعث بروز تغییراتی در بدنهٔ قدرت شد. کنستانتیوس کلوروس تنها یک سال پس از رسیدن به امپراتوری درگذشت و گالریوس مجبور شد تا پسر او کنستانتین را به عنوان سزار در کنار سوروس که اینک امپراتوری روم باختری به او رسیده بود انتخاب کند. در ۲۸ اکتبر ۳۰۶، ماکسنتیوس، پسر امپراتور مستعفی ماکسیمیان که از این توزیع قدرت ناخشنود بود در رم سر به شورش برداشت و خود را امپراتور خواند. سوروس به فرمان گالریوس با سپاهی برای سرکوب او به محاصرهٔ رم پرداخت اما ماکسنتیوس پدرش ماکسیمیان را به همراهی با خود ترغیب کرد و سپاهیان سوروس که پیشتر در خدمت ماکسیمیان بودند به او پیوستند. سوروس دستگیر و به عنوان گروگان به رم برده شد. گالریوس در ۳۰۷ به رم حمله کرد اما مجبور به عقب نشینی شد و ماکسنتیوس پس از آن سوروس را اعدام کرد.
وقوع این زنجیره حوادث باعث شد تا گالریوس جلسه ای را در اکتبر و نوامبر ۳۰۸ تشکیل داده و با تنزل مقام کنستانتین و ماکسیمینوس دایا، لیسینیوس را با عنوان آگوستوس، امپراتور روم باختری سازد.