ماهیت ابراء

[ویکی فقه] فقها درباره ماهیت ابراء، دو نظریه مغایر دارند. بعضی آن را اسقاط حق و برخی دیگر تملیک دین به مدیون می دانند.
اگر اسقاط چشم پوشیدن از حقی باشد که شخص دارد، متعلق حق دو صورت خواهد داشت:
← صورت اول
به عقیده آن دسته از فقها که اسقاط را تملیک دین به مدیون محسوب می کنند، تملیک این است که کسی مالی را به ملکیت دیگری درآورد. هنگامی که این اصطلاح در مورد دین به کار رود، بدین مفهوم است که دائن طلب خود را به ملکیت مدیون درمی آورد. مقتضای تملیک مشخص و معلوم بودن دو طرف آن، یعنی دائن و مدیون، و توافق بین آنهاست. باید توجه کرد که در ابراء به میزان دین از دارایی طلبکار کاسته می شود، ولی در تملیک به اندازۀ دین به دارایی و اموال مدیون افزوده می شود. به عبارت دیگر، ابراء با توجه به دائن و کاهش دارایی او، اسقاط است و با توجه به مدیون و افزایش دارایی او تملیک محسوب می شود.
عقیده جمهور فقهای اسلام
به همین سبب کلمۀ ابراء به عقیدۀ جمهور فقهای امامیه، حنفیه، شافعیه، مالکیه و زیدیه متضمن دو معنی اسقاط و تملیک است؛ فقط بعضی معنی اسقاط و برخی مفهوم تملیک را غالب می دانند. ثمرۀ این اختلاف، در عقد یا ایقاع بودن ابراء و آثار، شرایط و احکام آن آشکار می شود.