ماهی سیاه کوچولو

داستان ماهی سیاه کوچولو در سال های پیش از انقلاب ۱۳۵۷ ایران، به عنوان یک داستان علیه حاکمیت معرفی می شد و بسیاری ماهی سیاه کوچولو را نماد نسل جوان انقلابی و روشنفکر می دانستند. زبان نمادین قصه، الهام بخش بسیاری از نویسندگان و شاعران مختلف شد و اشعار و متون بسیاری در وصفش سروده شد. از ماهی سیاه کوچولو حتی با عنوان «بیانیهٔ غیررسمی و مانیفست سازمان چریک های فدایی خلق ایران» نیز یاد شده است. با این وجود لیلی امیرارجمند مدیر کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان معتقد است که ماهی سیاه کوچولو صرفاً یک داستان سادهٔ کودکانه بوده و هیچ بار سیاسی نداشته است.
این داستان نخستین بار سال ۱۳۴۷ در سلسله انتشارات کتاب های کودک کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان - که سپس تر کتاب هایی از جمله از مهدی اخوان ثالث و مهرداد بهار و بهرام بیضایی و سیاوش کسرایی و داریوش آشوری و غلامحسین ساعدی برای کودکان منتشر می کرد - چاپ شد.
تصویرگری کتاب ماهی سیاه کوچولو به دست فرشید مثقالی انجام شده و او را برنده جایزه های گوناگون کرده است، از جمله جایزهٔ نخست نمایشگاه بین المللی کتاب کودک بولونیا و دیپلم افتخار دوسالانه تصویرگری براتیسلاوا.
این داستان حکایت زندگی و سرگذشت ماهی سیاه کوچولویی است که خسته از تکراری بیهوده که دیگرانِ قصه، بر آن نام زندگی نهاده اند، راه دریا را پیش می گیرد و تمامی طول جویبار را از پی هدفش طی می کند، همراه با اتفاقات و گرفتاری هایی که در طول سفر برایش پیش می آید. از ماجرای حمله همسایگان به او برای اینکه معتقدند حرف های گنده گنده می زند و بچه های دیگر را از راه به در می برد، و مخالفت مادرش برای تصمیمی که اتخاذ کرده و حکایت درس آموزی های مارمولک دانا که او را از خطرات راه آگاه می کند و در حد توان به او راه کارهایی برای نجات نشان می دهد تا حیله گری های خرچنگ، و خطرات مرغ ماهی خوار، که دشمن درجه یک او و ماهی های دیگر است.