مولانا مالک دیلمی ( ۹۲۴ - ۹۶۹ ه. ق/۱۵۱۸ - ۱۵۶۲ م ) از کاتبان و خوشنویسان اهل فیلواگوش قزوین در قرن دهم هجری است. او از خوشنویسان و نستعلیق نویسان زبردست به شمار می آید که خطوط جلی و خفی ( درشت و ریز ) را با مهارت و به درستی می نوشت.
... [مشاهده متن کامل]
مولانا مالک، معلم شاهزادهٔ صفوی، ابوالفتح سلطان ابراهیم میرزا بود. ابراهیم میرزا پسر بهرام میرزا و برادرزادهٔ سام میرزا، حامی جدی هنر در خاندان صفوی بود. ابراهیم میرزا احتمالاً به دلیل عدم روحیه جاه طلبی، موردعلاقه شاه طهماسب بود و در ۱۵۵۶م در سن سیزده سالگی دختر شاه یعنی گوهر سلطان را به عقد او درآوردند و به حکومت مشهد که محل سکنی و مدفن پدرش بود گماردند. او با خود مولانا مالک را به عنوان معلم نقاشی و سرپرست کتابخانه اش به مشهد برد. ولی پس از سه یا چهار سال مولانا مالک توسط شاه تهماسب برای نوشتن خط بر روی عمارت جدید سلطنتی به قزوین فراخوانده شد. این اتفاق نبایستی دیرتر از ۱۵۶۱م باشد او در این زمان مشغول نوشتن نسخه خطی هفت اورنگ جامی شد که خود یکی از مشهورترین نسخه های خطی گردید و اکنون در نگارخانه هنر فریر در واشنگتن است. اتمام این کتاب با بیست و هشت مینیاتوری که دارد نه سال طول کشید و کار خطاطی آن توسط جانشینانش مثل محب علی مسئول کتابخانه و رستم علی ( که قبلاً برای بهرام میرزا کار می کرد ) ، عیشی از هرات و از همه مشهورتر شاه محمود نیشابوری پایان پذیرفت. مالک تا اخرعمر در قزوین و در ملازمت شاه صفوی بود در آن شهر درگذشت و در همان جا به خاک سپرده شد.
مالک هنرمندی مهربان و پرهیزکار بود؛ افزون بر استادی تام در خوشنویسی، شعر می گفت و در معما و موسیقی نیز سررشته داشت. وقت زیادی را صرف مطالعه می کرد و به اغلب علوم متداول زمان مسلط بود. و علوم عقلی را نزد جمال الدین محمود شیرازی فرا گرفت.
صادقی کتابدار دربارهٔ او می نویسد:«مولانا ( مالک ) به شدت مسلمان، خلیق و مهربان بود. اقسام خط را و به خصوص نستعلیق را خوب می نوشت و استاد خوشنویس زمان خود بود و تا حدی هم فاضل بود و طبع شعر ملایمی هم داشت. . . ».
در ابتدا نزد پدرش «شهره امیر» تعلیم خط ثلث و نسخ گرفت. بعدها به فراگرفتن نستعلیق پرداخت. مالک هنگامی که رستم علی و حافظ بابا جان به قزوین رفتند از ایشان تعلیم خط نستعلیق گرفت. مالک دیلمی را از جمله شاگردان میرعلی هروی ذکر کرده اند یا حداقل از خطوط او بسیار مشق کرده بود
... [مشاهده متن کامل]
مولانا مالک، معلم شاهزادهٔ صفوی، ابوالفتح سلطان ابراهیم میرزا بود. ابراهیم میرزا پسر بهرام میرزا و برادرزادهٔ سام میرزا، حامی جدی هنر در خاندان صفوی بود. ابراهیم میرزا احتمالاً به دلیل عدم روحیه جاه طلبی، موردعلاقه شاه طهماسب بود و در ۱۵۵۶م در سن سیزده سالگی دختر شاه یعنی گوهر سلطان را به عقد او درآوردند و به حکومت مشهد که محل سکنی و مدفن پدرش بود گماردند. او با خود مولانا مالک را به عنوان معلم نقاشی و سرپرست کتابخانه اش به مشهد برد. ولی پس از سه یا چهار سال مولانا مالک توسط شاه تهماسب برای نوشتن خط بر روی عمارت جدید سلطنتی به قزوین فراخوانده شد. این اتفاق نبایستی دیرتر از ۱۵۶۱م باشد او در این زمان مشغول نوشتن نسخه خطی هفت اورنگ جامی شد که خود یکی از مشهورترین نسخه های خطی گردید و اکنون در نگارخانه هنر فریر در واشنگتن است. اتمام این کتاب با بیست و هشت مینیاتوری که دارد نه سال طول کشید و کار خطاطی آن توسط جانشینانش مثل محب علی مسئول کتابخانه و رستم علی ( که قبلاً برای بهرام میرزا کار می کرد ) ، عیشی از هرات و از همه مشهورتر شاه محمود نیشابوری پایان پذیرفت. مالک تا اخرعمر در قزوین و در ملازمت شاه صفوی بود در آن شهر درگذشت و در همان جا به خاک سپرده شد.
مالک هنرمندی مهربان و پرهیزکار بود؛ افزون بر استادی تام در خوشنویسی، شعر می گفت و در معما و موسیقی نیز سررشته داشت. وقت زیادی را صرف مطالعه می کرد و به اغلب علوم متداول زمان مسلط بود. و علوم عقلی را نزد جمال الدین محمود شیرازی فرا گرفت.
صادقی کتابدار دربارهٔ او می نویسد:«مولانا ( مالک ) به شدت مسلمان، خلیق و مهربان بود. اقسام خط را و به خصوص نستعلیق را خوب می نوشت و استاد خوشنویس زمان خود بود و تا حدی هم فاضل بود و طبع شعر ملایمی هم داشت. . . ».
در ابتدا نزد پدرش «شهره امیر» تعلیم خط ثلث و نسخ گرفت. بعدها به فراگرفتن نستعلیق پرداخت. مالک هنگامی که رستم علی و حافظ بابا جان به قزوین رفتند از ایشان تعلیم خط نستعلیق گرفت. مالک دیلمی را از جمله شاگردان میرعلی هروی ذکر کرده اند یا حداقل از خطوط او بسیار مشق کرده بود
