سورفکتانت ها یا مواد فعال سطحی ( به انگلیسی: Surfactant ) موادی هستند که هنگامی که به مقدار بسیار ناچیز استفاده می شوند کشش سطحی آب را به میزان قابل توجهی کاهش می دهند. سورفکتانت ها ممکن است به عنوان مواد شوینده، مواد خیس کننده، امولسیفایر، مواد کف کننده و پراکنده کننده ها عمل کنند و این ترکیبات تقریبا مثل صابون و سایر سورفاکتانت ها عمل میکنند و بعد از تماس با آب حالت لزج پیدا میکنند. [ ۱]
سورفکتانت ها معمولاً ترکیباتی آلی هستند که دارای گروه های هیدروفوبیک ( آب گریز ) که نقش دم و دنباله را دارد و گروه های هیدروفیلیک ( آب دوست ) که نقش سر را دارد می باشند بنابراین معمولاً به طور ناچیز در آب و حلالهای آلی حل می شوند.
سورفکتانت ها کشش سطحی آب را بوسیله جذب سطحی فصل مشترک هوا – آب کاهش می دهند همچنین باعث کاهش کشش فصل مشترک آب و روغن بوسیله جذب سطحی فصل مشترک مایع - مایع می شوند تعداد زیادی مولکول سورفکتانت می توانند در توده محلول به هم وصل شده و تشکیل توده ای به نام میسل ( micelle ) می دهند. به غلظتی که در آن این میسل ها شروع به تشکیل شدن می کنند غلظت بحرانی تشکیل میسل CMC گویند وقتی میسل ها شروع به تشکیل شدن کردند دم آن ها تشکیل یک هسته مانند یک قطره روغن و سر یونی آن ها یک پوسته بیرونی می سازد که تماس مطلوب با آب را بهبود می بخشد.
سورفکتانت های بدن ( حاوی فسفولیپیدها، چربی های خنثی، اسیدهای چرب ) که در ریه ترشح می شوند با کاهش کشش سطحی مانع آتلکتازی ریه ها و سهولت اتساع آلوئولها هنگام دم می شوند. مسمومیت با مواد نفتی یا تولد زودرس جنین با فقدان سورفکتانت و آتلکتازی همراه است.
از هفته ۳۳ سورفاکتانت در ریه جنین شروع به ساخت می کند بنابراین اگر از این هفته به بعد کودک به دنیا بیاید مشکل کمتری از نظر تنفسی خواهد داشت ولی تولد نوزاد زودرس تر با ایجاد سندرم زجر تنفسی نوزادان یا بیماری غشای هیالن ممکن است موجب مرگ شود. برای تسریع در رشد ریه جنین هنگامی که احتمال زایمان زودرس وجود دارد به مادر داروهای کورتیکواستروئیدی تجویز می شود. همچنین سورفکتانت ریوی غیر تب زا و استریل موجود می باشد که فقط از راه داخل تراشه ای استفاده می شود. سورونتا عصاره طبیعی ریه گاو می باشد که حاوی فسفولیپیدها، چربی های خنثی، اسیدهای چرب، و پروتئین های وابسته به سورفکتانت می باشد که به این ترکیب کولفوسریل پالمیتات ( دی پالمیتوئیل فسفاتیدیل کولین ) ، پالمیتیک اسید، و تری پالمیتین افزوده شده است تا ترکیب استانداردی ایجاد شود که خواصی مشابه خواص پایین آورنده کشش سطحی سورفکتانت ریه طبیعی را نشان دهد.
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفسورفکتانت ها معمولاً ترکیباتی آلی هستند که دارای گروه های هیدروفوبیک ( آب گریز ) که نقش دم و دنباله را دارد و گروه های هیدروفیلیک ( آب دوست ) که نقش سر را دارد می باشند بنابراین معمولاً به طور ناچیز در آب و حلالهای آلی حل می شوند.
سورفکتانت ها کشش سطحی آب را بوسیله جذب سطحی فصل مشترک هوا – آب کاهش می دهند همچنین باعث کاهش کشش فصل مشترک آب و روغن بوسیله جذب سطحی فصل مشترک مایع - مایع می شوند تعداد زیادی مولکول سورفکتانت می توانند در توده محلول به هم وصل شده و تشکیل توده ای به نام میسل ( micelle ) می دهند. به غلظتی که در آن این میسل ها شروع به تشکیل شدن می کنند غلظت بحرانی تشکیل میسل CMC گویند وقتی میسل ها شروع به تشکیل شدن کردند دم آن ها تشکیل یک هسته مانند یک قطره روغن و سر یونی آن ها یک پوسته بیرونی می سازد که تماس مطلوب با آب را بهبود می بخشد.
سورفکتانت های بدن ( حاوی فسفولیپیدها، چربی های خنثی، اسیدهای چرب ) که در ریه ترشح می شوند با کاهش کشش سطحی مانع آتلکتازی ریه ها و سهولت اتساع آلوئولها هنگام دم می شوند. مسمومیت با مواد نفتی یا تولد زودرس جنین با فقدان سورفکتانت و آتلکتازی همراه است.
از هفته ۳۳ سورفاکتانت در ریه جنین شروع به ساخت می کند بنابراین اگر از این هفته به بعد کودک به دنیا بیاید مشکل کمتری از نظر تنفسی خواهد داشت ولی تولد نوزاد زودرس تر با ایجاد سندرم زجر تنفسی نوزادان یا بیماری غشای هیالن ممکن است موجب مرگ شود. برای تسریع در رشد ریه جنین هنگامی که احتمال زایمان زودرس وجود دارد به مادر داروهای کورتیکواستروئیدی تجویز می شود. همچنین سورفکتانت ریوی غیر تب زا و استریل موجود می باشد که فقط از راه داخل تراشه ای استفاده می شود. سورونتا عصاره طبیعی ریه گاو می باشد که حاوی فسفولیپیدها، چربی های خنثی، اسیدهای چرب، و پروتئین های وابسته به سورفکتانت می باشد که به این ترکیب کولفوسریل پالمیتات ( دی پالمیتوئیل فسفاتیدیل کولین ) ، پالمیتیک اسید، و تری پالمیتین افزوده شده است تا ترکیب استانداردی ایجاد شود که خواصی مشابه خواص پایین آورنده کشش سطحی سورفکتانت ریه طبیعی را نشان دهد.
wiki: ماده فعال سطحی