ماده تاریخ

/mAdde/

لغت نامه دهخدا

ماده تاریخ. [ مادْ دَ / مادْ دِ ] ( اِ مرکب ) کلمه یا کلماتی که به حساب جمل مساوی تاریخ مطلوب برآید و آن کلمه یا کلمات بامعنی باشد. ( یادداشت به خط مرحوم دهخدا ). عبارت از آن است که مجموع حروف بیت یا مصراع یا عبارتی به حساب ابجد با تاریخ واقعه ای تطبیق کند مثلاً:
بهاءالحق والدین طاب مثواه
امام سنت و شیخ جماعت...
به طاعت قرب ایزد می توان یافت
قدم در نه گرت هست استطاعت
بدین دستور تاریخ وفاتش
برون آر از حروف «قرب طاعت » .
که معادل 782 هَ. ق. است. ( فرهنگ فارسی معین ).

فرهنگ فارسی

( اسم ) عبارت از آنست که مجموع حروف بیت یا مصراع یا عبارتی بحساب ابجد با تاریخ واقعه ای تطبیق کند مثلا: بهائ الحق والدین طاب مثواه امام سنت و شیخ جماعت ... بطاعت قرب ایزد می توان یافت قدم در نه گرت هست استطاعت . بدین دستور تاریخ وفاتش برون آر از حروف ( قرب طاعت ) . ( حافظ . ۲ - ۳۶۱ ) که معادل ۷۸۲ ه ق . است .

فرهنگ معین

( ~. ) (اِمر. ) مجموع حروف بیت یا مصراع یا عبارتی که به حساب ابجد تاریخ واقعه ای را نشان دهد.

فرهنگ عمید

بیت یا مصراعی که مجموع حروف آن به حساب ابجد مطابق با تاریخ واقعه ای باشد.

دانشنامه آزاد فارسی

مادّه تاریخ
ساختن ترکیب، جمله یا عبارتی که جمع حروف آن به حساب ابجد یا حساب جُمَّل مطابق با تاریخ حادثۀ مهمی باشد. معمولاً چنین ترکیبی را در قسمتی از شعر می گنجاندند. هر حادثۀ مهم تاریخی مانند مرگ یک پادشاه یا شخصیتی مهم، تاریخ جلوس یا پایان سلطنت یک پادشاه، فتح یک شهر، و غیره می تواند موضوع یک ماده تاریخ باشد. گاه ماده تاریخ مرگ اشخاص بر سنگ قبر ایشان نیز حکاکی می شد. جز این ها تاریخ تأسیس یا بنای یک عمارت یا مسجد نیز می توانست به صورت مادّه تاریخ بر سردر آن عمارت نصب گردد. علاوه بر ماده تاریخ هایی که در مرگ شاعران و بزرگان سروده شده است، از ماده تاریخ های معروف می توان به ماده تاریخ «عدل مظفّر» برای تأسیس مجلس شورای ملی به فرمان مظفرالدین شاه در تاریخ ۱۳۲۴ق اشاره کرد. ماده تاریخ مرگ حافظ نیز «خاک مصلّی» (۷۹۱ق) در قطعۀ زیرآمده است: چراغ اهل دانش خواجه حافظ/که شمعی بود از نور تجلّی/چو در خاکِ مصلّی یافت منزل/بجو تاریخش از «خاک مصلّی».
wikijoo: ماده_تاریخ

مترادف ها

chronogram (اسم)
ماده تاریخ، نشان دادن سنوات تاریخی

پیشنهاد کاربران

بپرس