ماتریس گروه مشاوره بوستون ( به انگلیسی: BCG - matrix ) که با نام های ماتریس بوستون و ماتریس پورتفوی محصول نیز شناخته می شود، نموداری است که در سال ۱۹۷۰ توسط بروس هندرسون، بنیان گذار گروه مشاوره بوستون ایجاد شد تا به کمک آن بتواند به شرکت ها در ارزیابی واحدهای تجاری شان یاری برساند. شرکت ها می توانند از این ماتریس به عنوان ابزاری تحلیلی در تخصیص منابع، مدیریت تولید، مدیریت استراتژیک و تحلیل پورتفولیو بهره بگیرند.
اگرچه این ماتریس به شکل گسترده ای توسط شرکت ها مورد استفاده قرار می گیرد، اما برخی پژوهش های تجربی دربارهٔ اثرگذاری آن تردید نشان داده اند.
تحلیل گران برای استفاده از این ماتریس، یک نمودار نقطه ای رسم می کنند. در این نمودار، واحدهای تجاری و محصولات مختلف شرکت، بر حسب سهم نسبی از بازار و نرخ رشد صنعت، بر روی نمودار می آیند. بخش های مختلف نمودار، میزان اهمیت هر کدام از واحدهای تجاری را مشخص می کند:
• گاوهای شیرده: به محصول ها یا واحدهای تجاری ای گفته می شود که سهم زیادی از بازار آن صنعت را در اختیار خود دارند، اما در صنعتی قرار گرفته اند که نرخ رشد پایینی دارد. قرار داشتن این واحدهای تجاری در صنعتی «بالغ» و نسبتاً روتین، از جذابیت آن ها برای شرکت ها نمی کاهد، چرا که سهم زیاد آن ها از بازار، معمولاً مقدار زیادی پول تولید می کند. این واحدها باید تا جای ممکن «دوشیده» شوند بدون آنکه در آن ها سرمایه گذاری جدیدی صورت بگیرد؛ به این علت که صنعت در مجموع نرخ رشد پایینی دارد و سرمایه گذاری های جدید، بازگشت سرمایه مناسبی را به دنبال نخواهد آورد.
• سگ ها: به محصول ها یا واحدهای تجاری ای گفته می شود که هم سهم کوچکی از بازار را در اختیار دارند و هم در صنعتی قرار گرفته اند که نرخ رشد پایینی دارد. این واحدها معمولاً به سختی پول کافی برای حفظ سهم شان از بازار را تولید می کنند. هر چند در اختیار داشتن واحدی که در نقطه سربه سر قرار دارد می تواند مزایایی اجتماعی همچون تولید شغل داشته باشد یا به شکل بالقوه بتواند با دیگر واحدها هم افزایی تولید کند، اما از منظر حسابداری، این واحدها به دلیل تولید نکردن پول برای شرکت، بی ارزش محسوب می شوند. پیشنهاد می شود که سگ ها در صورت امکان فروخته شوند.
• علامت سؤال ها: به محصول ها یا واحدهای تجاری ای گفته می شود که سهم کوچکی از بازار را در صنعتی با نرخ رشد بالا در اختیار دارند. اکثر موسسات تجاری، کارشان را از چنین نقطه ای آغاز می کنند. علامت سؤال ها این پتانسیل را دارند که با افزایش سهم شان از بازار، به ستاره ها تبدیل شوند و در گام بعد، زمانی که نرخ رشد صنعت کاهش پیدا کرد، به مرور تبدیل به گاوهای شیرده شوند. در طرف مقابل، علامت سؤال ها اگر نتوانند در بازارشان پیشتاز شوند، بعد از چند سال مصرف سرمایه های شرکت، در نهایت تبدیل به سگ ها می شوند. دربارهٔ علامت سؤال ها، باید تحلیل دقیق تری صورت بگیرد تا مشخص کند که آیا ارزش سرمایه گذاری ای که بر روی آن ها می شوند را خواهند داشت یا نه.
• ستاره ها: به محصول ها یا واحدهای تجاری ای گفته می شود که سهم زیادی از بازار را در صنعتی با نرخ رشد بالا در اختیار دارند. این واحدها علامت سوال هایی بوده اند که در کل صنعت یا در یک جاویژه بازار، توانسته اند به رهبر بازار تبدیل شوند. برای مقابله با رقبا می بایست سرمایه گذاری مناسب بر روی آن ها صورت گیرد که درصورت موفقیت به مرور تبدیل به گاوهای شیرده می شوند.
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفاگرچه این ماتریس به شکل گسترده ای توسط شرکت ها مورد استفاده قرار می گیرد، اما برخی پژوهش های تجربی دربارهٔ اثرگذاری آن تردید نشان داده اند.
تحلیل گران برای استفاده از این ماتریس، یک نمودار نقطه ای رسم می کنند. در این نمودار، واحدهای تجاری و محصولات مختلف شرکت، بر حسب سهم نسبی از بازار و نرخ رشد صنعت، بر روی نمودار می آیند. بخش های مختلف نمودار، میزان اهمیت هر کدام از واحدهای تجاری را مشخص می کند:
• گاوهای شیرده: به محصول ها یا واحدهای تجاری ای گفته می شود که سهم زیادی از بازار آن صنعت را در اختیار خود دارند، اما در صنعتی قرار گرفته اند که نرخ رشد پایینی دارد. قرار داشتن این واحدهای تجاری در صنعتی «بالغ» و نسبتاً روتین، از جذابیت آن ها برای شرکت ها نمی کاهد، چرا که سهم زیاد آن ها از بازار، معمولاً مقدار زیادی پول تولید می کند. این واحدها باید تا جای ممکن «دوشیده» شوند بدون آنکه در آن ها سرمایه گذاری جدیدی صورت بگیرد؛ به این علت که صنعت در مجموع نرخ رشد پایینی دارد و سرمایه گذاری های جدید، بازگشت سرمایه مناسبی را به دنبال نخواهد آورد.
• سگ ها: به محصول ها یا واحدهای تجاری ای گفته می شود که هم سهم کوچکی از بازار را در اختیار دارند و هم در صنعتی قرار گرفته اند که نرخ رشد پایینی دارد. این واحدها معمولاً به سختی پول کافی برای حفظ سهم شان از بازار را تولید می کنند. هر چند در اختیار داشتن واحدی که در نقطه سربه سر قرار دارد می تواند مزایایی اجتماعی همچون تولید شغل داشته باشد یا به شکل بالقوه بتواند با دیگر واحدها هم افزایی تولید کند، اما از منظر حسابداری، این واحدها به دلیل تولید نکردن پول برای شرکت، بی ارزش محسوب می شوند. پیشنهاد می شود که سگ ها در صورت امکان فروخته شوند.
• علامت سؤال ها: به محصول ها یا واحدهای تجاری ای گفته می شود که سهم کوچکی از بازار را در صنعتی با نرخ رشد بالا در اختیار دارند. اکثر موسسات تجاری، کارشان را از چنین نقطه ای آغاز می کنند. علامت سؤال ها این پتانسیل را دارند که با افزایش سهم شان از بازار، به ستاره ها تبدیل شوند و در گام بعد، زمانی که نرخ رشد صنعت کاهش پیدا کرد، به مرور تبدیل به گاوهای شیرده شوند. در طرف مقابل، علامت سؤال ها اگر نتوانند در بازارشان پیشتاز شوند، بعد از چند سال مصرف سرمایه های شرکت، در نهایت تبدیل به سگ ها می شوند. دربارهٔ علامت سؤال ها، باید تحلیل دقیق تری صورت بگیرد تا مشخص کند که آیا ارزش سرمایه گذاری ای که بر روی آن ها می شوند را خواهند داشت یا نه.
• ستاره ها: به محصول ها یا واحدهای تجاری ای گفته می شود که سهم زیادی از بازار را در صنعتی با نرخ رشد بالا در اختیار دارند. این واحدها علامت سوال هایی بوده اند که در کل صنعت یا در یک جاویژه بازار، توانسته اند به رهبر بازار تبدیل شوند. برای مقابله با رقبا می بایست سرمایه گذاری مناسب بر روی آن ها صورت گیرد که درصورت موفقیت به مرور تبدیل به گاوهای شیرده می شوند.
