لیگچر

لیگاتور یا لیگچر ( به انگلیسی: Ligature ) واحدی در تایپوگرافی است که از به هم پیوستن دو یا چند نویسه وارهٔ جداگانه تشکیل می شود و یک گلیف یکتا می سازد. اصطلاح لیگچر ریشه در واژهٔ لاتین ligare به معنای التزام دارد. [ ۱]
لیگچرها در درون قلم های رایانه و به صورت گلیف تعریف می شوند. برخی قلم ها ممکن است هیچ لیگچری تعریف نکنند و برخی دیگر ممکن است از تعداد بسیار زیادی لیگچر استفاده کنند. [ ۲] برای جلوگیری از متصل شدن دو نویسه در رایانه ها می توان از نویسهٔ U+200C ( ZWNJ یا فاصلهٔ مجازی ) استفاده کرد. در مقابل نویسهٔ U+200D ( ZWJ یا اتصال مجازی ) برای مشخص کردن لزوم اتصال به کار می رود. [ ۳]
از نگاه استاندارد یونی کد لیگچرها معمولاً بخشی از مسائل تایپوگرافیک محسوب می شوند و یونی کد به آن ها وارد نمی شود؛ به این معنی که قابلیت نمایش یا عدم نمایش چند حرف با استفاده از لیگچر در دنبالهٔ یونی کد آن ها تأثیری ندارد. با این وجود یونی کد برای برخی از لیگچرهای رایج نویسهٔ جداگانه تعریف کرده است؛ برای مثال حروف لاتین fi با کدنقطهٔ U+FB00 مشخص شده اند. [ ۳]
در بسیاری از قلم های فارسی و عربی از کنار هم قرار گرفتن دو نویسهٔ «ل» و «ا»، لیگچر «لا» تشکیل می شود؛ همچنین در برخی از قلم ها از کنار هم قرار گرفتن «ا - ل - ل - ه» لیگچر «الله» به وجود می آید؛ برای «ریال» نیز گاهی لیگچر تعریف شده است.
در بعضی از قلم های الفبای لاتین کنار هم قرار گرفتن حروف ff می تواند باعث ایجاد ظاهری متداخل و ناخوانا شود، برای غلبه بر این مشکل می توان به جای کرنینگ از لیگچر استفاده کرد. [ ۱]
لیگچرها در قلم های خوش نویسی که حروف در آن ها متناسب با حروف کناری به هم می چسبند نیز کاربرد گسترده دارند.
نشان رسمی جمهوری اسلامی ایران ( ☫ ) ، لیگاتوری از عبارت «لا اله الّا الله» است.
از لیگچرهای زیر منحصراً در آوانگاری استفاده می شود: