لیپوپلی ساکارید

لیپوپلی ساکارید ( به انگلیسی: Lipopolysaccharide ) ، به اختصار LPS، یکی از اجزای مهم در ساختار دیواره باکتریهای گرم منفی است که خاصیت بیماری زایی داشته و به عنوان یک توکسین باکتریایی به شمار می رود. اوایل تصور می شود که LPS تنها بعد از مرگ باکتری و متلاشی شدن دیواره آن آزاد شده و تأثیرات خود را ایجاد می کند به همین دلیل به این ترکیب اندوتوکسین گفته می شد. اما امروزه مشخص شده است که باکتری در زمان حیات خود نیز مقادیر کمی از اندوتوکسین را به بیرون ترشح می کند. لیپوپلی ساکارید از سه بخش آنتی ژن O، اولیگوساکارید مرکزی و لیپید A تشکیل شده که بخش لیپید A از این ترکیب است که به واکنش التهابی و سایر عوارض اندوتوکسین منجر می گردد. [ ۱] [ ۲]
نقش اصلی لیپوپلی ساکارید نقش ساختاری بوده و سبب استحکام دیواره سلولی در باکتری های گرم منفی می شود. همچنین وجود این ترکیب باعث مقاومت باکتری نسبت به نمک های صفراوی و آنتی بیوتیک های لیپولیتیک می شود. [ ۳]
لیپوپلی ساکاریدها به حرارت مقاوم هستند و دوام بالایی دارند. این ترکیبات سالهاست که به عنوان عوامل اصلی در شوک سپتیک ( Septicemia ) در انسان ها شناخته می شود. [ ۴] لیپوپلی ساکاریدها با اتصال به کمپلکس گیرنده های CD14/TLR4/MD2 باعث ترشح سایتوکاین های التهابی، TNF آلفا و اینترلوکین ۱ شده و بر همین اساس پاسخ ایمنی بسیار شدیدی را در بدن پستانداران ایجاد کنند. [ ۵]
اندوتوکسین ها به حرارت مقاوم هستند و اگر در مراحل تولید یک فراورده دارویی، بهداشتی و حتی غذایی به ترکیب آن وارد شوند، به سادگی قابل حذف نیستند. به همین دلیل بررسی وجود اندوتوکسین یکی از مراحل تأیید برای فراورده های بیولوژیک است. به طور معمول در بیشتر فراورده های بیولوژیک که مصرف انسانی دارند به خصوص فراورده های نوترکیب که در مراحل تولید آنها از میزبان های گرم منفی استفاده شده است تست اندوتوکسین به عنوان یکی از مراحل مهم کنترل کیفی محسوب می شود. [ ۶]
برای اندازه گیری اندوتوکسین از واکنش سرم خرچنگ نعل اسبی معروف به LAL استفاده می کنند. ترکیبات موجود در LAL به اندوتوکسین بسیار حساس بوده و مواجه شدن آن با اندوتوکسین موجب ایجاد لخته یا ژل می شود. با استفاده از این روش می توان میزان اندوتوکسین موجود در نمونه های مختلف را ارزیابی کرد. [ ۷]