لیوار

یکی از معروفترین و قدیمی ترین روستاهای بخش یامچی لیوار است. این روستا در یک دشت وسیع قرار گرفته است. قسمت لیوار بالا در ناحیة کوهستانی تأسیس گردیده است. این روستا از شمال به هرزند، از مشرق به روستای تازه کند آخوند، از شمال شرقی به روستای چرچر، از جنوب به روستای باروج و از جنوب غربی به یامچی محدود شده است. رویهم رفته لیوار آب و هوای معتدلی دارد. طول دوره یخبندان آن ۱۰۰ روز است که از اواخر آذر شروع و در فروردین پایان می یابد. گاهی بارش تگرگ در آن دیده می شود. میزان باران سالیانه ۳۵۰ میلی متر و برف سالیانه حدود ۹۰ سانتی متر است. وسعت اراضی آبی آن ۳۰۰ هکتار است. در گذشته کشت پنبه در آن بسیار متداول بوده و محصول عالی داشته است.
لیوار یکی از قدیمی ترین آبادی های مرند محسوب می شود. چنان که فضل الله همدانی وقتی از منطقه مرند سخن به میان می آورد تنها به ذکر نام چند قریه اکتفا می کند که از جمله زنوز، جواش، هرزند و لیوار است. از متن کتاب وقف نامه ربع رشیدی مربوط به رشیدالدین فضل الله همدانی بر می آید که این روستا در مسیر جاده ارتباطی واقع بوده است. در این کتاب شارع ( راه اصلی ) بین قریه لیوار و مزرعه خرمشاه ذکر شده است. وجود کول خانه ها در لیوار نشانگر آثار تمدن ایرانی دوره های ماد است. در قبرستان این روستا قرچ های سنگی وجود داشته است.
• لیوار ( لووار ) یکی از طوایف قدیمی ترکی است که از بازماندگان امپراتوری سوار ترک می باشند
در لغت نامه دهخدا در مورد کلمة لیو چنین آمده است: «یکی از نامهای خورشید است ( برهان ) از نامهای نیراعظم ( جهانگیری ) ، آفتاب ای ساقی مه روی در انداز و مرا ده زان می که زرش مادرش و لیوش پدر آمد». این روستا زادگاه عارف و شاعر دوره اواخرقاجارواوایل پهلوی ملاباقر لیواری است. مقبره این شاعر در قبرستان قدیمی قرار دارد. لیوار دارای مردمانی شجاع و دلیر است. در این روستا بیشترین مهاجرت دهستان ذوالبین صورت گرفته است. لیواری های مهاجر اکنون در مناطق مختلف کرج از جمله فردیس وحصارک کرج مقیم شده اند و محله ای برای خود پدیدآورده اند. آن ها در این شهر مسجد با شکوهی دایر نموده اند. در بندرعباس نیز مهاجران لیواری سکنی دارند.
برخی از چشمه ها و قنات های قدیمی لیوار عبارتند از: ۱ - آغچشمه ۲ - آل چاپان ( آل چوپان ) ۳ - حاجی محمد ۴ - کهریز ۵ - توی قوران ۶ - دوازده چارک ۷ - قره کهریز در مورد وجه تسمیه چشمه آل چاپان باید گفت که دولت آل چوپان بعد از ایلخانان در منطقه آذربایجان به وجود آمده است. این دولت مصادف با دولت سربداران در خراسان بوده است.