لیسْت، فرانْتْس (۱۸۱۱ـ۱۸۸۶)(Liszt, Franz)
لیسْت، فرانْتْس
پیانونواز و آهنگ ساز مجار. نابغۀ بی همتای پیانو، که در ۱۲سالگی از هنرمندان عرصۀ کنسرت بود. آثار احساسی، رُمانتیک، و معمولاً کروماتیک او عبارت اند از موسیقی پیانو (اتودهای ترافرازنده، ۱۸۵۱)، مس ها و اوراتوریوها، ترانه ها، موسیقی ارگ، و یک سمفونی. بسیاری از آثارش در زمرۀ موسیقی برنامه ایند؛ او از پیش گامان ابداع پوئم سمفونیک است. لیست ابتدا از پدرش و بعد از کارل چِرنی تعلیم گرفت. در ۱۴سالگی اپرتی به نام دون سانچه را در پاریس، به روی صحنه برد. از ۱۸۴۸ تا ۱۸۵۹ در سمت سرپرست موسیقی و رهبر ارکستر در وایمار، مهم ترین آثار هکتور برلیوز و ریشارد واگنر را به اجرا درآورد. پس از کناره گیری از کار، در رم مستقر شد و به مذهب، عشق اولیۀ خود، روآورد و در ۱۸۶۵ یک کشیش غیررسمی شد (و عنوان آبه را اختیار کرد). برای اجرای کنسرت های خود، تنظیم های استادانه ای از آثار ارکستری بتهوون، شوبرت، و واگنر برای پیانو ساخت. در ۱۸۲۷ پدرش درگذشت و او را نزد مادربزرگ پدری اش به پاریس فرستادند، که بر تحصیل او سرپرستی کرد. لیست در پاریس ماند، و پس از یک دوره عرفان گرایی مذهبی تحت تأثیر فلیسیته دو لامنه، در مقام نوازندۀ پیانو شهرت و موفقیت عظیمی به دست آورد، ضمن این که رفتار مبالغه آمیز او بر روی صحنه تقریباً به اندازۀ تکنیک گیج کننده اش در این موفقیت نقش داشت. در پاریس با رُمانتیک هایی همچون برلیوز، شوپن، پاگانینی، و ژرژ ساند ارتباط داشت و در ۱۸۳۳ با کنتس د آگو رابطه نزدیک برقرار کرد. آنان در ۱۸۳۵ برای زندگی به ژنو، رفتند و در آن جا دخترشان، بلاندین، به دنیا آمد، و پس از او نیز در ۱۸۳۷ دختر دیگرشان، کوزیما (ابتدا همسر هانس فون بولو و بعد همسر ریشارد واگنر)، در کومو زاده شد. لیست مهم ترین چهرۀ موسیقایی نهضت رُمانتیک برشمرده می شد؛ او بر دوران خود و بر قرن بعد نیز تأثیر گذاشته است. تا همین اواخر، شهرت لیست پس از مرگش زیاد نبود؛ شیوۀ زندگی او نگاه ها را از موسیقی اش منحرف می کرد. غالباً اجراهای جدید از سمفونی ها و پوئم سمفونیک ها، و نیز کار پیانو نوازانی همچون لزلی هوارد، آلفرد برِندل، و میخائیل رودی، از او چهره ای اندیشمند و جدی در عرصۀ آهنگ سازی نشان داده است. ازجمله آثار اوست: ارکستری: سیزده پوئم سمفونیک برای ارکستر، ازجمله پرلودها (۱۸۴۸). آوازی و ارگ: ۵۵ ترانه؛ فوگ برمبنای حروف کلمۀ باخ؛ فانتزی (۱۸۸۵) و فوگ برمبنای آد نُس، آد سالوتارِم اوندام. پیانو: دو افسانه، رویای عشق (سه نکتورن، در اصل ترانه)، بیست راپسودی مجار.
لیسْت، فرانْتْس
پیانونواز و آهنگ ساز مجار. نابغۀ بی همتای پیانو، که در ۱۲سالگی از هنرمندان عرصۀ کنسرت بود. آثار احساسی، رُمانتیک، و معمولاً کروماتیک او عبارت اند از موسیقی پیانو (اتودهای ترافرازنده، ۱۸۵۱)، مس ها و اوراتوریوها، ترانه ها، موسیقی ارگ، و یک سمفونی. بسیاری از آثارش در زمرۀ موسیقی برنامه ایند؛ او از پیش گامان ابداع پوئم سمفونیک است. لیست ابتدا از پدرش و بعد از کارل چِرنی تعلیم گرفت. در ۱۴سالگی اپرتی به نام دون سانچه را در پاریس، به روی صحنه برد. از ۱۸۴۸ تا ۱۸۵۹ در سمت سرپرست موسیقی و رهبر ارکستر در وایمار، مهم ترین آثار هکتور برلیوز و ریشارد واگنر را به اجرا درآورد. پس از کناره گیری از کار، در رم مستقر شد و به مذهب، عشق اولیۀ خود، روآورد و در ۱۸۶۵ یک کشیش غیررسمی شد (و عنوان آبه را اختیار کرد). برای اجرای کنسرت های خود، تنظیم های استادانه ای از آثار ارکستری بتهوون، شوبرت، و واگنر برای پیانو ساخت. در ۱۸۲۷ پدرش درگذشت و او را نزد مادربزرگ پدری اش به پاریس فرستادند، که بر تحصیل او سرپرستی کرد. لیست در پاریس ماند، و پس از یک دوره عرفان گرایی مذهبی تحت تأثیر فلیسیته دو لامنه، در مقام نوازندۀ پیانو شهرت و موفقیت عظیمی به دست آورد، ضمن این که رفتار مبالغه آمیز او بر روی صحنه تقریباً به اندازۀ تکنیک گیج کننده اش در این موفقیت نقش داشت. در پاریس با رُمانتیک هایی همچون برلیوز، شوپن، پاگانینی، و ژرژ ساند ارتباط داشت و در ۱۸۳۳ با کنتس د آگو رابطه نزدیک برقرار کرد. آنان در ۱۸۳۵ برای زندگی به ژنو، رفتند و در آن جا دخترشان، بلاندین، به دنیا آمد، و پس از او نیز در ۱۸۳۷ دختر دیگرشان، کوزیما (ابتدا همسر هانس فون بولو و بعد همسر ریشارد واگنر)، در کومو زاده شد. لیست مهم ترین چهرۀ موسیقایی نهضت رُمانتیک برشمرده می شد؛ او بر دوران خود و بر قرن بعد نیز تأثیر گذاشته است. تا همین اواخر، شهرت لیست پس از مرگش زیاد نبود؛ شیوۀ زندگی او نگاه ها را از موسیقی اش منحرف می کرد. غالباً اجراهای جدید از سمفونی ها و پوئم سمفونیک ها، و نیز کار پیانو نوازانی همچون لزلی هوارد، آلفرد برِندل، و میخائیل رودی، از او چهره ای اندیشمند و جدی در عرصۀ آهنگ سازی نشان داده است. ازجمله آثار اوست: ارکستری: سیزده پوئم سمفونیک برای ارکستر، ازجمله پرلودها (۱۸۴۸). آوازی و ارگ: ۵۵ ترانه؛ فوگ برمبنای حروف کلمۀ باخ؛ فانتزی (۱۸۸۵) و فوگ برمبنای آد نُس، آد سالوتارِم اوندام. پیانو: دو افسانه، رویای عشق (سه نکتورن، در اصل ترانه)، بیست راپسودی مجار.
wikijoo: لیست،_فرانتس_(۱۸۱۱ـ۱۸۸۶)