لوئی (فرانسه چهارده) چهاردهم (۱۶۳۸ـ۱۷۱۵)(Louis XIV)
لوئی چهاردهم
(معروف به پادشاه آفتاب) شاه فرانسه از ۱۶۴۳ و جانشین پدرش، لوئی سیزدهم. مادرش آنِ اتریشی بود. تا ۱۶۶۱ زمام امور در دست ژول مازارَن، وزیر اعظم، بود، اما پس از آن لوئی اختیار مطلق امور را در دست گرفت و سلطنتی برپا کرد که در گفتۀ او خلاصه می شد: «مملکت یعنی من». در سراسر دورۀ پادشاهی اش درگیر جنگ های توسعه طلبانۀ ناموفقی (۱۶۶۷ـ۱۶۶۸)، (۱۶۷۲ـ۱۶۷۸)، (۱۶۸۸ـ۱۶۹۷)، (۱۷۰۱ـ۱۷۱۳، جنگ جانشینی اسپانیا) با اتحادهای گوناگون میان کشورهای اروپایی بود؛ بریتانیا و هلند جزو ثابت این اتحادها به شمار می آمدند. حامی هنر و ادب بود. پس از مرگ پدرزنش، فیلیپ دوم اسپانیا، مدعی هلندِ اسپانیا شد و کوشید (۱۶۶۷ـ۱۶۶۸) این سرزمین را به قلمرو خود منضم کند، اما اتحاد هلند، انگلستان، و سوئد تلاش های او در این زمینه را عقیم گذاشت. لوئی پس از جدا کردن انگلستان از اتحاد، به هلند یورش برد (۱۶۷۲)، اما هلندی ها (به رهبری ویلیامِ اورانژ) مقاومت کردند و برغم تشکیل اتحاد اروپایی بر ضد فرانسه، به موجب پیمان صلح نایمگن به امتیازاتی ارضی از فرانسه دست یافتند (۱۶۷۸). با جنگ اتحادیۀ آوگسبورگ (۱۶۸۸ـ۱۶۹۷) میان او و اتحاد بزرگ (شامل انگلستان)، که ویلیام اورانژ آن را تشکیل داد، خصومت ها از سر گرفته شد. فرانسویان در خشکی به پیروزی رسیدند، اما ناوگان فرانسه در نبرد لائوگ تقریباً نابود شد (۱۶۹۲) و با پیمان ریسویک، لوئی همۀ متصرفاتش از ۱۶۷۸ را از دست داد. ادعای لوئی بر سلطنت اسپانیا (برای نوۀ خود) در ۱۷۰۰، سبب وقوع جنگ جانشینی اسپانیا شد؛ لوئی جیمز سوم، مدعی قدیمی تاج و تخت انگلستان، را به رسمیت شناخت و موجب شد انگلستان نیز به جبهۀ مقابل فرانسه در این جنگ بپیوندد. گرچه پیمان اوترخت (۱۷۱۳) سلطنت اسپانیا را به نوۀ لوئی داد، این جنگ به تفوق فرانسه در اروپا پایان بخشید و فرانسه عملاً کشوری ورشکسته شد. لوئی با شاهدخت ماری ترزا اسپانیایی ازدواج کرد (۱۶۶۰)، اما بیشتر زیر نفوذ معشوقه هایش ازجمله لوئیز دو لا والیر، مادام دو مونتسپان و مادام دو مَنتنون بود. دورۀ لوئی چهاردهم، دورۀ افزایش ثروت و قدرت فرانسه بود؛ به رهبری ژان باپتیست کولبر، وزیر اعظم، در امور مالی پادشاهی اصلاحاتی به عمل آمد، تجارت افزایش یافت، و سیاست استعماری نیرومندی به اجرا درآمد؛ به رهبری لووا، وزیر جنگ لوئی، قوای مسلح فرانسه مجدداً سازمان یافت و ارتش فرانسه به فرماندهی تورن و کُنده، ژنرال های لوئی، برترین نیروی جنگی اروپا شد. لوئی در داخل کشور قدرتی مطلقه داشت. دادگاه ها کلاً تحت نظارت او بود و این اصل او که خود را تجسم مملکت می دانست، کاملاً تحقق یافته بود. معشوقه های متعدد و فرزندان نامشروع بسیاری داشت، اما پس از مرگ ماری ترز با مادام دو منتنون ازدواج کرد (۱۶۸۴). منتنون بسیار زیر نفوذ یسوعیان بود و در لغو «فرمان نانت» نقش بسزایی داشت (۱۶۸۵).
لوئی چهاردهم
(معروف به پادشاه آفتاب) شاه فرانسه از ۱۶۴۳ و جانشین پدرش، لوئی سیزدهم. مادرش آنِ اتریشی بود. تا ۱۶۶۱ زمام امور در دست ژول مازارَن، وزیر اعظم، بود، اما پس از آن لوئی اختیار مطلق امور را در دست گرفت و سلطنتی برپا کرد که در گفتۀ او خلاصه می شد: «مملکت یعنی من». در سراسر دورۀ پادشاهی اش درگیر جنگ های توسعه طلبانۀ ناموفقی (۱۶۶۷ـ۱۶۶۸)، (۱۶۷۲ـ۱۶۷۸)، (۱۶۸۸ـ۱۶۹۷)، (۱۷۰۱ـ۱۷۱۳، جنگ جانشینی اسپانیا) با اتحادهای گوناگون میان کشورهای اروپایی بود؛ بریتانیا و هلند جزو ثابت این اتحادها به شمار می آمدند. حامی هنر و ادب بود. پس از مرگ پدرزنش، فیلیپ دوم اسپانیا، مدعی هلندِ اسپانیا شد و کوشید (۱۶۶۷ـ۱۶۶۸) این سرزمین را به قلمرو خود منضم کند، اما اتحاد هلند، انگلستان، و سوئد تلاش های او در این زمینه را عقیم گذاشت. لوئی پس از جدا کردن انگلستان از اتحاد، به هلند یورش برد (۱۶۷۲)، اما هلندی ها (به رهبری ویلیامِ اورانژ) مقاومت کردند و برغم تشکیل اتحاد اروپایی بر ضد فرانسه، به موجب پیمان صلح نایمگن به امتیازاتی ارضی از فرانسه دست یافتند (۱۶۷۸). با جنگ اتحادیۀ آوگسبورگ (۱۶۸۸ـ۱۶۹۷) میان او و اتحاد بزرگ (شامل انگلستان)، که ویلیام اورانژ آن را تشکیل داد، خصومت ها از سر گرفته شد. فرانسویان در خشکی به پیروزی رسیدند، اما ناوگان فرانسه در نبرد لائوگ تقریباً نابود شد (۱۶۹۲) و با پیمان ریسویک، لوئی همۀ متصرفاتش از ۱۶۷۸ را از دست داد. ادعای لوئی بر سلطنت اسپانیا (برای نوۀ خود) در ۱۷۰۰، سبب وقوع جنگ جانشینی اسپانیا شد؛ لوئی جیمز سوم، مدعی قدیمی تاج و تخت انگلستان، را به رسمیت شناخت و موجب شد انگلستان نیز به جبهۀ مقابل فرانسه در این جنگ بپیوندد. گرچه پیمان اوترخت (۱۷۱۳) سلطنت اسپانیا را به نوۀ لوئی داد، این جنگ به تفوق فرانسه در اروپا پایان بخشید و فرانسه عملاً کشوری ورشکسته شد. لوئی با شاهدخت ماری ترزا اسپانیایی ازدواج کرد (۱۶۶۰)، اما بیشتر زیر نفوذ معشوقه هایش ازجمله لوئیز دو لا والیر، مادام دو مونتسپان و مادام دو مَنتنون بود. دورۀ لوئی چهاردهم، دورۀ افزایش ثروت و قدرت فرانسه بود؛ به رهبری ژان باپتیست کولبر، وزیر اعظم، در امور مالی پادشاهی اصلاحاتی به عمل آمد، تجارت افزایش یافت، و سیاست استعماری نیرومندی به اجرا درآمد؛ به رهبری لووا، وزیر جنگ لوئی، قوای مسلح فرانسه مجدداً سازمان یافت و ارتش فرانسه به فرماندهی تورن و کُنده، ژنرال های لوئی، برترین نیروی جنگی اروپا شد. لوئی در داخل کشور قدرتی مطلقه داشت. دادگاه ها کلاً تحت نظارت او بود و این اصل او که خود را تجسم مملکت می دانست، کاملاً تحقق یافته بود. معشوقه های متعدد و فرزندان نامشروع بسیاری داشت، اما پس از مرگ ماری ترز با مادام دو منتنون ازدواج کرد (۱۶۸۴). منتنون بسیار زیر نفوذ یسوعیان بود و در لغو «فرمان نانت» نقش بسزایی داشت (۱۶۸۵).
wikijoo: لویی_چهاردهم