لولی، ژان ـ باپتیسْت (۱۶۳۲ـ۱۶۸۷)(Lully, Jean-Baptiste)
لولی، ژان ـ باپتیسْت
(نام اصلی: جووانّی باتّیستا لولّی) آهنگ ساز فرانسوی ایتالیایی تبار. آهنگ ساز دربار لوئی چهاردهم، پادشاه فرانسه، بود. موسیقی باله و نیز موسیقی نمایش نامه های مولیر را می ساخت، و با آثاری همچون آلسست (۱۶۷۴) و آرمید و رِنو (۱۶۸۶)، اپرای فرانسوی را بنا کرد. در ضمن رقصندۀ باله هم بود. لولی پسر یک آسیابان بود و تحصیلات چندانی نداشت و نواختن گیتار و ویولن را نیز با کمترین راهنمایی فراگرفت. ابتدا به گروهی از نوازندگان دوره گرد پیوست، اما در ۱۶۴۶ شوالیه دو گیز او را کشف کرد و به فرانسه برد، و در آن جا شاگردآشپز و جزو خدمتکاران مادموازل دو مونپانسیه، از خویشاوندان پادشاه، شد؛ وقتی بانویش توانایی لولی را در موسیقی دریافت، او را جزو پیشخدمت های شخصی و سرپرست گروه زهی خود کرد. لولی در ۱۶۵۲ به خدمت در دربار لوئی چهاردهم درآمد؛ در آن زمان لوئی چهاردهم ۱۴ سال داشت. لولی رقصندۀ باله، و از ویولن نوازان گروه «۲۴ ویولن» پادشاه، و آهنگ ساز شد. در ۱۶۵۸ باله های خود را ساخت، البته او از ۱۶۵۳ در ساخت برخی باله ها شرکت داشت که خود پادشاه در آن ها می رقصید. در ۱۶۶۱ شهروند فرانسه و آهنگ ساز گروه موسیقی پادشاه و در ۱۶۶۲ استاد موسیقی خانوادۀ سلطنتی شد. علی رغم تمایلات آشکارا همجنس بازانه اش، که در آن زمان مجازاتش مرگ بود، همچنان از حمایت دربار برخوردار بود. کادموس و هِرمیون، نخستین اپرای او، در ۱۶۷۳ خلق شد و در این هنگام اجازه نامه ای سلطنتی به او دادند که اختیار برنامه های اپرایی را کلاً به او واگذار می کرد و اجازه نامۀ قبلی ای که به پیِر پرَن و روبِر کَمبِر داده شده بود، را بی اعتبار می کرد. در ۱۹۷۲ آکادمی رویال دو موزیک، نام نخستین اپرای پاریس با ضیافت های آمور و باکوس، اولین آثار پاستیچّویی، او گشایش یافت. بیشتر اپراهای لولی با همکاری فیلیپ کینو، و بیشتر باله های او نیز با همکاری مولیر ساخته شدند. آخرین اپرای کامل او آکیس و گالاته آ (۱۶۸۶) نام داشت؛ او تا آن زمان سبک اپرایی فرانسه را دگرگون کرد، اوورتور قراردادی فرانسوی را تکامل بخشید و نوعی رسیتاتیف همراه دکلمه را وارد آن کرد که جایگزین رسیتاتیف قبلی با همراهی هارپسیکورد شد. در ۱۶۸۷ هنگام رهبری یک ته دئِوم برای جشن بهبودی پادشاه، با عصای رهبری پای خود را مجروح کرد و از مسمومیت خونی ناشی از آن درگذشت. اپرای آشیل و پولیکسِن ناتمام او را، پاسکال کُلاس تکمیل کرد. از جمله آثار اوست:اپراها تِزه (۱۶۷۵)، آتوس (۱۶۷۶)، ایزیس (۱۶۷۷)، پْسیشه (۱۶۷۸)، پِرسه (۱۶۸۲)، آمادیس دو گُل (۱۶۸۴).
کمدی ـ باله ها. همگی با همکاری مولیر، شامل سیسیلی ها (۱۶۶۷)، عاشقان شکوهمند (۱۶۷۰)، و بورژوای اشراف منش (۱۶۷۰).
باله ها. (برخی احتمالاً با همکاری بوسه و دیگران) بالۀ خشایار (برای اپرای کاوالی، ۱۶۶۰)، بالۀ چهار فصل (۱۶۶۱)، بالۀ موزها (الهگان هنر) (۱۶۶۶)، بالۀ گُل (۱۶۶۹)، پیروزی عشق (۱۶۸۱)، معبد صلح (۱۶۸۵).
موسیقی کلیسایی. میزِرِره (۱۶۴۴)، پلائوده لائِتاره (۱۶۶۸)، دِ پروفوندیس (۱۶۸۳).
لولی، ژان ـ باپتیسْت
(نام اصلی: جووانّی باتّیستا لولّی) آهنگ ساز فرانسوی ایتالیایی تبار. آهنگ ساز دربار لوئی چهاردهم، پادشاه فرانسه، بود. موسیقی باله و نیز موسیقی نمایش نامه های مولیر را می ساخت، و با آثاری همچون آلسست (۱۶۷۴) و آرمید و رِنو (۱۶۸۶)، اپرای فرانسوی را بنا کرد. در ضمن رقصندۀ باله هم بود. لولی پسر یک آسیابان بود و تحصیلات چندانی نداشت و نواختن گیتار و ویولن را نیز با کمترین راهنمایی فراگرفت. ابتدا به گروهی از نوازندگان دوره گرد پیوست، اما در ۱۶۴۶ شوالیه دو گیز او را کشف کرد و به فرانسه برد، و در آن جا شاگردآشپز و جزو خدمتکاران مادموازل دو مونپانسیه، از خویشاوندان پادشاه، شد؛ وقتی بانویش توانایی لولی را در موسیقی دریافت، او را جزو پیشخدمت های شخصی و سرپرست گروه زهی خود کرد. لولی در ۱۶۵۲ به خدمت در دربار لوئی چهاردهم درآمد؛ در آن زمان لوئی چهاردهم ۱۴ سال داشت. لولی رقصندۀ باله، و از ویولن نوازان گروه «۲۴ ویولن» پادشاه، و آهنگ ساز شد. در ۱۶۵۸ باله های خود را ساخت، البته او از ۱۶۵۳ در ساخت برخی باله ها شرکت داشت که خود پادشاه در آن ها می رقصید. در ۱۶۶۱ شهروند فرانسه و آهنگ ساز گروه موسیقی پادشاه و در ۱۶۶۲ استاد موسیقی خانوادۀ سلطنتی شد. علی رغم تمایلات آشکارا همجنس بازانه اش، که در آن زمان مجازاتش مرگ بود، همچنان از حمایت دربار برخوردار بود. کادموس و هِرمیون، نخستین اپرای او، در ۱۶۷۳ خلق شد و در این هنگام اجازه نامه ای سلطنتی به او دادند که اختیار برنامه های اپرایی را کلاً به او واگذار می کرد و اجازه نامۀ قبلی ای که به پیِر پرَن و روبِر کَمبِر داده شده بود، را بی اعتبار می کرد. در ۱۹۷۲ آکادمی رویال دو موزیک، نام نخستین اپرای پاریس با ضیافت های آمور و باکوس، اولین آثار پاستیچّویی، او گشایش یافت. بیشتر اپراهای لولی با همکاری فیلیپ کینو، و بیشتر باله های او نیز با همکاری مولیر ساخته شدند. آخرین اپرای کامل او آکیس و گالاته آ (۱۶۸۶) نام داشت؛ او تا آن زمان سبک اپرایی فرانسه را دگرگون کرد، اوورتور قراردادی فرانسوی را تکامل بخشید و نوعی رسیتاتیف همراه دکلمه را وارد آن کرد که جایگزین رسیتاتیف قبلی با همراهی هارپسیکورد شد. در ۱۶۸۷ هنگام رهبری یک ته دئِوم برای جشن بهبودی پادشاه، با عصای رهبری پای خود را مجروح کرد و از مسمومیت خونی ناشی از آن درگذشت. اپرای آشیل و پولیکسِن ناتمام او را، پاسکال کُلاس تکمیل کرد. از جمله آثار اوست:اپراها تِزه (۱۶۷۵)، آتوس (۱۶۷۶)، ایزیس (۱۶۷۷)، پْسیشه (۱۶۷۸)، پِرسه (۱۶۸۲)، آمادیس دو گُل (۱۶۸۴).
کمدی ـ باله ها. همگی با همکاری مولیر، شامل سیسیلی ها (۱۶۶۷)، عاشقان شکوهمند (۱۶۷۰)، و بورژوای اشراف منش (۱۶۷۰).
باله ها. (برخی احتمالاً با همکاری بوسه و دیگران) بالۀ خشایار (برای اپرای کاوالی، ۱۶۶۰)، بالۀ چهار فصل (۱۶۶۱)، بالۀ موزها (الهگان هنر) (۱۶۶۶)، بالۀ گُل (۱۶۶۹)، پیروزی عشق (۱۶۸۱)، معبد صلح (۱۶۸۵).
موسیقی کلیسایی. میزِرِره (۱۶۴۴)، پلائوده لائِتاره (۱۶۶۸)، دِ پروفوندیس (۱۶۸۳).
wikijoo: لولی،_ژان_ـ_باپتیست_(۱۶۳۲ـ۱۶۸۷)