لفسق

[ویکی الکتاب] ریشه کلمه:
فسق (۵۴ بار)
ل (۳۸۴۲ بار)

(بر وزن قشر) خروج از حق اهل لغت گفته‏اند: «فَسَقَتِ الرُّطَبَةُ عَنْ قِشْرِها» خرما از غلاف خود خارج شد به تصریح راغب فسق شرعی از همین ریشه است در مصباح و اقرب گفته به قولی آن به معنی خروج شی‏ء از شی‏ء علی وجه الفساد است. پس فسق و فسوق خروج از حق است چنانکه در باره ابلیس فرموده: . یعنی او از جن بود و از دستور خدایش خارج شد و اطاعت نکرد. کافر فاسق است که بالتمام از شرع خارج شده و گناهکار فاسق است که به نسبت گناه از شرع و حق کناررفته است. . از آنچه نام خدا در وقت ذبح آن ذکر نشده نخورید خوردن آن فسق و خروج از شرع است ظاهرا ضمیر «اِنََّهُ» به «اَکْل» راجع است. و یا آن ذبیحه کاری خارج از شرع است. . درحج جماع، خروج از طاعت خدا و مجادله نیست و در روایات فوق به «کذب» و جدال به «لاوَاللَّهِ وَ بَلی وَاللَّهِ» تفسیر شده است. . در جوامع الجامع و المیزان اسم را ذکر معنی کرده است گویند: فلانی نامش با خوبی یا با بدی مشهور است در آیه نهی شده از اینکه نام مؤمنی با فسق و با بدی برده شودمثلا: این فلان کاره است یا فلان کاره بودیعنی: بد ذکری است ذکر مردم با فسق پس از ایمان آوردن آنها. صدر آیه که در نهی از لقب بد و طعنه و عیبجوئی است این مطلب را روشن می‏کند. عدم اعتبار قول فاسق‏ . آیه شریفه قول فاسق را بی اعتبار معرفی می‏کند و مفهوم آن اثبات عمل به خبر ثقه است. و این در صورتی است که فسق فاسق معلوم باشدیعنی: ای اهل ایمان اگر فاسقی خبری پیش شما آورد در باره آن تحقیق کنید مبادا از روی عدم علم قومی راآسیب رسانید و برکرده خویش پشیمان شوید. این کریمه تصدیق و امضاء بناء عقلاست که به خبر شخص موثق اعتبار قائل اند و در صورت اخبار شخص فاسق و بدکار، تحقیق وجستجو می‏کنند. *** شیعه و اهل سنت اتفاق دارند در اینکه آیه فوق در باره ولیدبن عقبة بن ابی معیط نازل شده آنگاه که از طرف رسول خدا«صلی الله علیه و آله» مأمور جمع آوری صدقات بنی مصطلق گردید. ابن کثیر در تفسیرخود از مسند احمد نقل کرده: حارث بن ابی اضرار فرمانروای بنی مصطلق (که پدر جویریه زن رسول خدا«صلی اللَّه علیه و آله» بود) گوید: محضر رسول خدا آمدم، اسلام را به من عرضه کرد قبول و اقرار کردم، به زکوة دعوتم کرد پذیرفتم، گفتم ای رسول خدا به نزد قوم خویش برگشته آنها را به اسلام و زکوة دعوت کنم هرکه پذیرفت زکوتش را جمع می‏کنم و در فلان وقت نماینده‏ای می‏فرستید آنچه جمع کرده‏ام محضر شما بیاورد. چون حارث زکوة را جمع آوری کرد در وقت معین نماینده آن حضرت نیامد، حارث گمان کرد غضبی از جانب خدا و رسول شده که نماینده حضرت نیامد. بزرگان قوم را خواند و گفت: رسول خدا به من وعده فرموده بود که کسی را برای بردن زکوة جمع شده، بفرستد. رسول خدا خلف وعده نمی‏کند این نیست مگر به واسطه غضبی، بیایید محضر رسول خدا برویم. از آن طرف رسول خدا«صلی اللَّه علیه و آله» ولیدبن عقبه را برای آوردن زکوة فرستادند، او مقداری از راه بنی مصطلق را پیمود ترسید و برگشت (زیرادر جاهلیت با آنها دشمنی داشت) و گفت: یا رسول الله حارث زکوة را نداد و خواست مرا نیز بکشد، آن حضرت در غضب شد و عده‏ای را پیش حارث فرستاد او که با سران قوم عازم مدینه بود در راه با فرستادگان آن حضرت برخورد و گفت: چه مأموریتی دارید؟ گفتند: برای کار تو. گفت: چه کاری؟ گفتند: رسول خدا ولید را پیش تو فرستاده و او خبرداده که زکوة را نداده و قصد کشتن او راداشته‏ای!!! گفت: نه به خدائیکه محمد«صلی اللَّه علیه و آله» را به حق فرستاده من نه او را دیده‏ام و نه پیش من آمده است. چون حارث وارد محضر آن حضرت گردید فرمود: زکوة را ندادی و خواستی فرستاده مرا بکشی؟! «مَنَعْتَ الزَّکوةَ وَ اَرَدْتَ قَتْلَ رَسُولی»؟ گفت: نه به خدائیکه تو را به حق فرستاده نه من او را دیده‏ام و نه پیش من آمده است. و علت آمدن من این است که فرستاده شما نیامد فکرکردم غضبی از جانب خدا ورسول بر ما شده است. پس آیه «یا اَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا انْ جاءَکُمْ فاسِقٌ...» نازل گردید.