لر بزرگ

لر بزرگ نامی است تاریخی برای مردم بختیاری، کهگیلویه، بویر احمدی، چرام، ممسنی و لیراوی. لرستان به معنی سکونتگاه مردم لر[ ۱] نام منطقه ای است در جنوب غربی ایران که از غرب به مناطقی از عراق، از شمال به نهاوند و هرسین، از شرق به رودخانه سزار و همچنین سده ( اقلید ) و از جنوب به خوزستان محدود است. [ ۱]
استان چهارمحال و بختیاری، استان کهگیلویه و بویراحمد، شرق تا جنوب شرق استان های خوزستان، شرق لرستان، غرب اصفهان و شهرستان ممسنی شهرستان دیلم و گناوه استان بوشهر سکونتگاه لر بزرگ می باشد. [ ۲]
لرستان به معنی سکونتگاه مردم لر[ ۱] و به معنای گستره جغرافیایی است که مردم لر در آن سکونت دارند. گستره نام لرستان پیش از حکومت صفویان، سکونتگاه لرهای بویر احمدی ، لیراوی و لرهای بختیاری و لک را شامل می شد. اما پس از حکومت صفویان سکونتگاه لرهای بختیاری را منطقه بختیاری نام گذاری کردند و جغرافیای نام لرستان به حدود استان لرستان و ایلام کنونی محدود شد. [ ۱] این منطقه نیز در حکومت قاجاریان به دو بخش پشتکوه و پیشکوه تقسیم شد. [ ۱] امروزه لرستان نام یکی از استان های غربی ایران است. [ نیازمند منبع]
هزاراسپیان که به نام اتابکان لر بزرگ نیز شناخته می شود[ ۳] نام سلسله ای کردتبار است که به نواحی لرستان کنونی و بخش هایی از استان خوزستان و چهارمحال و بختیاری حکومت کرده اند. اتابکان به دو دسته اتابکان لر بزرگ و اتابکان لر کوچک تقسیم می شود. پایتخت اتابکان لر بزرگ در شهر ایذه ( ایدج ) و پایتخت اتابکان لر کوچک در شهر خرم آباد بود. [ ۴]
در نمودار زیر تقسیمات لرستان از ۳۰۰ هجری قمری تاکنون آورده شده است. [ ۵]

لُرِ بزرگ (۵۵۰ـ۸۲۷ق)
از سلسله های محلی ایران که به نام یکی از نیاکان خود ابوالحسن فضلویه به بنی فضلویه و به نام نصرت الدین هزاراسب، دومین فرمانروای این سلسله، به هزاراسپیان نیز مشهور است. اجداد این خاندان، کردانی بودند که از شام به لرستان مهاجرت کرده بودند. یکی از نوادگان ابوالحسن به نام ابوطاهر در ۵۴۳ق به خدمت سنقر، اتابک فارس درآمد و پس از پیروزی بر حاکم شبانکاره به خواست خود به لرستان رفت تا آن نواحی را مطیع اتابکان فارس کند. اما پس از تسخیر لرستان از فرمان سنقر سر پیچید و به استقلال، بهحکومت پرداخت. خاندان او بالغ بر ۲۷۷ سال در ناحیه لر بزرگ حکومت کردند. امرای این سلسله از این قرارند: ابوطاهر؛ نصرت الدین هزار اسب؛ تکله بن هزاراسب؛ شمس الدین الب ارغون؛ یوسف شاه اول؛ افراسیاب اول؛ نصرت الدین احمد؛ رکن الدین یوسف شاه دوم؛ مظفرالدین افراسیاب دوم؛ نورالورد؛ شمس الدین پشنگ؛ پیر احمد؛ ابوسعید و شاه حسین پسر ابوسعید که در ۸۲۷ق به دست آخرین اتابک لر بزرگ، غیاث الدین بن کاووس کشته شد و خود او نیز مغلوب ابراهیم سلطان تیموری شد و بدین ترتیب سلسلۀ لر بزرگ به کلی منقرض گردید و سرکردگان طوایف بختیاری بر آن نواحی تسلط یافتند. از لحاظ محدودۀ جغرافیایی اتابکان لر کوچک بر محدودۀ لرستان کنونی و اتابکان لر بزرگ بر نواحی چهارمحال و بختیاری و بخش هایی از استان های جنوبی و شرقی حکومت می کرده اند.