لُباچِفْسْکی، نیکُلای (۱۷۹۲ـ۱۸۵۶)(Lobachevsky, Nikolai)
لُباچِفْسْکی، نیکُلای
ریاضی دان روس. هم زمان با کارل گاوس در آلمان و یانوش بویویی در مجارستان، ولی مستقل از آن ها، هندسۀ نااقلیدسی را بنیان نهاد. لباچفسکی نخستین بار شرحِ این موضوع را در ۱۸۲۹ منتشر کرد، ولی کار او تا زمان انتشار هندسۀ گئورگ ریمان ناشناخته ماند. در هندسۀ اقلیدسی، دو خط موازی همواره فاصلۀ ثابتی از یکدیگر دارند، در حالی که در هندسۀ لُباچفسکی، فاصلۀ دو خط موازی در یک سو به صفر میل می کند و در سوی دیگر به بی نهایت. در هندسۀ اقلیدسی، مجموع زاویه های مثلث همواره برابر با مجموع دو زاویۀ قائمه است، ولی در هندسۀ لُباچفسکی، مجموع زاویه ها همواره کوچک تر از مجموع دو زاویۀ قائمه است. در فضای لُباچفسکی دو شیء هندسی نمی توانند هم شکل و دارای اندازۀ متفاوت باشند. لُباچفسکی در نیژنی ـ نووگورود زاده شد و در دانشگاه قازان، در تاتارستان، درس خواند. از ۱۸۱۴، به تدریس در آن جا پرداخت. در ۱۸۲۲، استاد شد و از ۱۸۲۷ تا ۱۸۴۷، ریاست دانشگاه را برعهده داشت. همچنین، به کارهای اداری و دولتی نیز می پرداخت. از ۱۸۲۶ تا ۱۸۵۶، هندسۀ نااقلیدسی را پدید آورد. او نتیجه گرفت که هندسه ای که در آن همۀ اصول موضوع اقلیدس جز اصل پنجم (اصل توازی) برقرار باشند، تناقض آمیز نیست. او با گنجاندن اعداد موهومی به هندسه کلیت بخشید و به این ترتیب، هندسۀ اقلیدسی به صورت حالت خاصی از دستگاهی وسیع تر درآمد. لُباچفسکی روشن ترین شرح و توصیف هندسۀ خود را در بررسی هندسی نظریۀ توازی آورد که در ۱۸۴۰، در برلین منتشر شد. آخرین اثر او هندسۀ عام (۱۸۵۵) بود.
لُباچِفْسْکی، نیکُلای
ریاضی دان روس. هم زمان با کارل گاوس در آلمان و یانوش بویویی در مجارستان، ولی مستقل از آن ها، هندسۀ نااقلیدسی را بنیان نهاد. لباچفسکی نخستین بار شرحِ این موضوع را در ۱۸۲۹ منتشر کرد، ولی کار او تا زمان انتشار هندسۀ گئورگ ریمان ناشناخته ماند. در هندسۀ اقلیدسی، دو خط موازی همواره فاصلۀ ثابتی از یکدیگر دارند، در حالی که در هندسۀ لُباچفسکی، فاصلۀ دو خط موازی در یک سو به صفر میل می کند و در سوی دیگر به بی نهایت. در هندسۀ اقلیدسی، مجموع زاویه های مثلث همواره برابر با مجموع دو زاویۀ قائمه است، ولی در هندسۀ لُباچفسکی، مجموع زاویه ها همواره کوچک تر از مجموع دو زاویۀ قائمه است. در فضای لُباچفسکی دو شیء هندسی نمی توانند هم شکل و دارای اندازۀ متفاوت باشند. لُباچفسکی در نیژنی ـ نووگورود زاده شد و در دانشگاه قازان، در تاتارستان، درس خواند. از ۱۸۱۴، به تدریس در آن جا پرداخت. در ۱۸۲۲، استاد شد و از ۱۸۲۷ تا ۱۸۴۷، ریاست دانشگاه را برعهده داشت. همچنین، به کارهای اداری و دولتی نیز می پرداخت. از ۱۸۲۶ تا ۱۸۵۶، هندسۀ نااقلیدسی را پدید آورد. او نتیجه گرفت که هندسه ای که در آن همۀ اصول موضوع اقلیدس جز اصل پنجم (اصل توازی) برقرار باشند، تناقض آمیز نیست. او با گنجاندن اعداد موهومی به هندسه کلیت بخشید و به این ترتیب، هندسۀ اقلیدسی به صورت حالت خاصی از دستگاهی وسیع تر درآمد. لُباچفسکی روشن ترین شرح و توصیف هندسۀ خود را در بررسی هندسی نظریۀ توازی آورد که در ۱۸۴۰، در برلین منتشر شد. آخرین اثر او هندسۀ عام (۱۸۵۵) بود.
wikijoo: لباچفسکی،_نیکلای_(۱۷۹۲ـ۱۸۵۶)